Przeglądasz archiwalną treść publikacji „Wielka Interna. Kardiologia” Zamów najnowsze wydanie
Podyplomie logo dark

Zdjęcie rentgenowskie (radiogram) klatki piersiowej
Badanie radiologiczne serca

Marek Gołębiowski, Przemysław Dul

Wstęp

Mimo rozwoju diagnostyki obrazowej zdjęcia rentgenowskie są najczęściej wykonywanym i najłatwiej dostępnym badaniem serca i dużych naczyń. Umożliwiają zbiorczą ocenę kształtu, wielkości i położenia serca, stopnia powiększenia jego poszczególnych jam, stanu krążenia i miąższu płucnego, jam opłucnej, zarysów dużych naczyń, a także budowy kostnej klatki piersiowej. Niekiedy, dziś dość rzadko, zdjęcie rentgenowskie wspomagane jest prześwietleniem (fluoroskopią) narządów klatki piersiowej. Dokonywana jest wówczas ocena tętnienia serca i naczyń. Technika ta może być też przydatna w lokalizacji złamań elektrod stymulatora serca.  

Technika badania

Zdjęcie klatki piersiowej należy wykonać w fazie wdechu w projekcji tylno-przedniej i bocznej lewej z odległości 180-200 cm. W celu uwidocznienia światła przełyku sąsiadującego z tylną powierzchnią serca (a zwłaszcza z lewym przedsionkiem) wykonuje się zdjęcie lewoboczne, a pacjentowi podaje doustnie gęstą zawiesinę barytową. W niektórych przypadkach badanie uzupełnia się zdjęciami skośnymi: przednim prawym i lewym. U chorych w ciężkim stanie zdjęcie wykonuje się w pozycji siedzącej lub leżącej. Podstawową formą rejestracji obrazu jest światłoczuła błona albo nośnik cyfrowy (ryc. 1).

Ocena sylwetki serca i dużych naczyń

Na kształt serca i dużych naczyń wpływają:

  • budowa klatki piersiowej – u osób z wąską i długą klatką piersiową sylwetka serca jest wydłużona, pionowa
  • ustawienie przepony – uniesienie przepony, np. u pykników, u osób z wodobrzuszem lub u kobiet w ciąży, powoduje poprzeczne ułożenie serca, przez co wydaje się ono powiększone
  • wiek, masa ciała i stopień aktywności fizycznej pacjenta
  • powodem przemieszczenia oraz odkształcenia sylwetki serca i dużych naczyń mogą być zmiany chorobowe:
    • płuc (np. niedodma, znaczna rozedma, zmiany włókniste)
    • jamy opłucnowej (np. odma, płyn)
    • śródpiersia (np. guzy, wole zamostkowe)
    • zniekształcenia żeber, mostka i kręgosłupa.

W ocenie radiologicznej wielkości i położenia serca należy uwzględnić pozycję (stojącą, siedzącą, leżącą), w jakiej wykonano zdjęcie.

Jeśli u pacjenta z prawidłową budową klatki piersiowej stwierdza się częściowe lub uogólnione powiększenie sylwetki serca na zdjęciu rentgenowskim, to ma ono charakter patologiczny. Z drugiej strony prawidłowy obraz nie wyklucza choroby serca.

Elementy wyznaczające zarysy sylwetki serca na zdjęciu tylno-przednim

Prawy górny zarys sylwetki serca wyznaczają gałęzie łuku aorty lub pień żylny ramienno-głowowy. Przechodzi on w uwypuklenie pośrednie kształtowane przez żyłę główną górną (u osób młodych) lub aortę wstępującą (u osób starszych), a następnie w uwyp...