Wstęp

Kiedy w 1979 r. Raymond Damadian uzyskał pierwsze obrazy ludzkiego ciała metodą rezonansu magnetycznego (MR), nastąpił przełom w diagnostyce obrazowej. Stworzyło to możliwość otrzymywania obrazów w dowolnych płaszczyznach bez użycia promieniowania jonizującego. Od tego czasu nastąpił szybki rozwój rezonansu magnetycznego, pozwalający na zastosowanie tej metody w badaniu różnych obszarów ciała ludzkiego, m.in. układu naczyniowego.

Pomimo rozwoju nieinwazyjnych technik badania naczyń (USG doplerowskie, angiografia TK, angiografia MR) złotym standardem w obrazowaniu naczyń pozostaje arteriografia dotętnicza, ma bowiem najwyższą rozdzielczość, jednak różnica między obrazami uzyskiwanymi w cyfrowej angiografii subtrakcyjnej (DSA), w angiografii TK i angiografii MR stopniowo się zmniejsza. Badania nieinwazyjne pozwalają w większości przypadków na miarodajną kwalifikację chorych do zabiegów wewnątrznaczyniowych i operacyjnych.

Rozwój angiografii rezonansu magnetycznego

W początkowym okresie rozwoju angiografii MR (magnetic resonance angiography, MRA, angio-MR) obrazy naczyń, zwłaszcza klatki piersiowej i jamy brzusznej, były słabej jakości i obarczone artefaktami ruchowymi (oddechowymi, pulsacyjnymi). Dopiero zastosowanie w aparatach najnowszej generacji gradientów o dużej amplitudzie i krótkim czasie narastania pozwoliło na wprowadzenie sekwencji szybkiego obrazowania i skrócenie czasu badania, przyczyniając się do wyeliminowania większości artefaktów. Znacznie też poprawiła się rozdzielczość przestrzenna sekwencji angiograficznych, umożliwiając uzyskanie obrazów o przekrojach ≤1 mm. Na poprawę rozdzielczości przestrzennej i rejestrowanego sygnału wpłynęło również upowszechnienie aparatów o polu 3 T. Sprawiło to, że angiografia MR cechuje się dziś wysoką czułością i swoistością w rozpoznawaniu i ocenie zaawansowania chorób układu naczyniowego.

Wyróżnia się dwie grupy technik angiograficznych (tab. 1):

• metody niewymagające dożylnego podawania środków kontrastowych
• angiografię ze wzmocnieniem kontrastowym naczyń (CE MRA – contrast enhanced MRA).
  
  

W tabeli 2 zestawiono zalety i wady angiografii subtrakcyjnej (DSA), ultrasonografii doplerowskiej, angiografii TK i angiografii MR.

Techniki niewymagające podania środka kontrastowego

Technika czasu przepływu (TOF – time-of-flight)

W tej klasycznej technice angiograficznej aby uzyskać obrazy naczyń, wykorzystuje się różnice między sygnałem płynącej krwi a sygnałem tkanek stacjonarnych. Tkanka stacjonarna w obrazowanej warstwie nie generuje sygnału pod wpływem serii fal o czę...