ArtykuŁy

Łagodne zaburzenia poznawcze

dr n. med. Alicja Klich-Rączka

Katedra Chorób Wewnętrznych i Gerontologii, Uniwersytet Jagielloński, Collegium Medicum, Kraków

Adres do korespondencji: dr n. med. Alicja Klich-Rączka Katedra Chorób Wewnętrznych i Gerontologii, Uniwersytet Jagielloński, Collegium Medicum ul. Śniadeckich 10, 31-531 Kraków e-mail: ala_klich@o2.pl

  • Kryteria rozpoznawania łagodnych zaburzeń poznawczych, będących grupą objawów klinicznych o heterogennej etiologii związanych z dużym ryzykiem przekształcenia się w otępienie
  • Zasady okresowej kontroli chorych z łagodnymi zaburzeniami poznawczymi w celu oceny nasilenia tych zaburzeń i ich konwersji do otępienia

Wprowadzenie

Łagodne zaburzenia poznawcze (MCI – mild cognitive impairment) są powszechnym schorzeniem u starszych osób. Częstość ich występowania wyraźnie wzrasta z wiekiem. Gwałtowne starzenie się populacji sprawia więc, że rozpowszechnienie tego zaburzenia staje się coraz większym problemem stwarzającym istotne wyzwanie dla systemu opieki zdrowotnej, szczególnie z powodu konieczności przeprowadzenia diagnostyki i dalszej obserwacji MCI, zwłaszcza ze względu na ich potencjalną konwersję do otępienia, głównie do choroby Alzheimera (AD – Alzheimer’s disease).

Definicja

Łagodne zaburzenia poznawcze definiuje się jako stan kliniczny, w którym występują zaburzenia funkcji poznawczych, najczęściej pamięci, ale nie o tak znacznym nasileniu jak w otępieniu. Osoby z MCI zauważają pogorszenie pamięci i/lub innych funkcji poznawczych, potrafią jednak nadal funkcjonować samodzielnie, zachowana jest ich codzienna aktywność życiowa, choć w tym obszarze mogą już pojawiać się niewielkie zakłócenia. Pogorszenie w zakresie funkcjonowania poznawczego musi być potwierdzone w wywiadzie oraz w testach oceniających stan funkcji poznawczych.

Kryteria diagnostyczne

Istnieje wiele różnych kryteriów rozpoznawania łagodnych zaburzeń poznawczych. Obecnie najczęściej wykorzystuje się kryteria Winblanda opracowane w 2004 roku (tab. 1)1.

W 2011 roku opublikowano kryteria diagnostyczne MCI opracowane przez National Institute on Aging/Alzheimer’s disease Association (NIA/AA)2. Kryteria te podzielono na podstawowe, osiowe kryteria kliniczne (tab. 2) i na kryteria badawcze, uwzględniające w diagnostyce głównie biomarkery neuroobrazowe i badanie płynu mózgowo-rdzeniowego.

Inne, zmodyfikowane w kolejnych latach, kryteria diagnostyczne opracowane na podstawie długoterminowej obserwacji populacji z Framingham Heart Study uwzględniają podobną grupę objawów, ale kładą większy nacisk na kompleksową ocenę neuropsychologiczną3.

Biomarkery w MCI

Według NIA/AA biomarkery pomocne w diagnostyce MCI podzielono na 3 grupy: odkładania się β-amyloidu (Aβ), neuronalnego uszkodzenia oraz wskaźniki biochemiczne.

Do pierwszej grupy należą:

  • obniżenie stężenia Aβ42 w płynie mózgowo-rdzeniowym (PMR)
  • odkładanie się złogów fibrylarnych Aβ stwierdzone w pozytonowej tomografii emisyjnej (PET).

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Biomarkery w MCI

Według NIA/AA biomarkery pomocne w diagnostyce MCI podzielono na 3 grupy: odkładania się β-amyloidu (Aβ), neuronalnego uszkodzenia oraz wskaźniki biochemiczne.

Inne postaci zaburzeń poznawczych o niewielkim nasileniu

Oprócz MCI wyodrębnia się obecnie jeszcze inne rodzaje zaburzeń poznawczych o niewielkim nasileniu i są to:

Rodzaje łagodnych zaburzeń poznawczych

Łagodne zaburzenia poznawcze są nozologicznie niejednorodnym schorzeniem, obejmującym różne postaci zaburzeń poznawczych o niewielkim nasileniu, ale różnorodnej etiologii i dynamice procesu [...]

Przyczyny

Najczęściej MCI są objawem prodromalnym otępienia w przebiegu choroby Alzheimera, rzadziej otępienia naczyniopochodnego, czołowo-skroniowego, z ciałami Lewy’ego, a także otępienia w [...]

Diagnostyka

W diagnostyce przesiewowej zaburzeń poznawczych najczęściej wykorzystuje się montrealską skalę oceny funkcji poznawczych (MoCA – Montreal Cognitive Assessment), Mini-Mental State Examination [...]

Rozpowszechnienie

Istnieje duża rozbieżność dotycząca rozpowszechnienia łagodnych zaburzeń poznawczych. Diagnostyka MCI jest niezwykle trudna, chociaż wciąż uaktualniane są kryteria ich rozpoznania i [...]

Rokowanie

Łagodne zaburzenia poznawcze są istotnymi czynnikami predysponującymi do rozwoju otępienia, głównie o etiologii AD. Konwersja ta u osób w wieku >65 [...]

Postępowanie

Nie dysponujemy obecnie żadnymi lekami, które wykazywałyby skuteczność w terapii łagodnych zaburzeń poznawczych i zmniejszyłyby jednoznacznie ryzyko ich konwersji do AD13,19. [...]

Podsumowanie

Łagodne zaburzenia poznawcze są grupą objawów klinicznych o heterogennej etiologii związaną z dużym ryzykiem przekształcenia się ich w otępienie, głównie o [...]

Do góry