Noworodek w ambulatorium
Noworodek z gorączką w gabinecie lekarza POZ
lek. Marta Olszewska
prof. dr hab. n. med. Przemko Kwinta
- Gorączka – patogeneza, metoda pomiaru i możliwe przyczyny
- Wywiad i badanie przedmiotowe podstawą identyfikacji pacjentów z ciężką infekcją. Prezentacja systemu „sygnalizacji świetlnej” służącego do oceny ryzyka ciężkiej infekcji bakteryjnej u dzieci do 5 roku życia według NICE
- Omówienie zaleceń dotyczących postępowania z noworodkiem trafiającym do lekarza pierwszego kontaktu z powodu gorączki, w tym leczenia przeciwgorączkowego i antybiotykoterapii
Opis przypadku
Do gabinetu lekarza POZ zgłasza się matka z 3-tygodniowym dzieckiem. Noworodek gorączkuje od poprzedniego dnia. Wywiad ciążowy i okołoporodowy jest nieobciążony. Dotychczas dziecko było zdrowe. Lekarz nie stwierdza odchyleń w badaniu przedmiotowym, w tym gorączki.
Czy choroba, z którą zgłasza się matka z dzieckiem, jest poważna? Czy można odesłać pacjenta do domu? Czy należy wykonać badania dodatkowe? Czy trzeba bezzwłocznie rozpocząć leczenie? To przykładowe pytania, na jakie musi odpowiedzieć lekarz przyjmujący gorączkującego noworodka. Celem artykułu jest omówienie postępowania z gorączkującym dzieckiem po wypisie z oddziału neonatologicznego.
Patogeneza gorączki
Gorączka to wzrost temperatury ciała powyżej 38°C. Za jej powstawanie odpowiedzialny jest ośrodek zlokalizowany w przedniej części podwzgórza. Wnikające do organizmu patogeny, toksyny, a także np. składniki szczepionek (pirogeny egzogenne) oraz kompleksy immunologiczne i substancje uwalniane przez guzy nowotworowe stymulują komórki układu fagocytarnego (monocyty i makrofagi tkankowe), limfocyty oraz śródbłonek do uwalniania cytokin prozapalnych: interleukiny 1 (IL1), interleukiny 6 (IL6), czynnika martwicy nowotworu α (TNFα – tumor necrosis factor α), interferonu β i γ (INFβ i INFγ) – pirogenów endogennych. Działają one na termoreceptory przedniej części podwzgórza, co skutkuje zwiększeniem produkcji prostaglandyny E2 przez komórki śródbłonka. Powoduje to przestawienie termostatu podwzgórza na wyższe wartości. W rezultacie dochodzi do skurczu naczyń krwionośnych w skórze w celu ograniczenia utrat ciepła, a także nasilenia jego produkcji: u noworodków poprzez intensyfikację procesów metabolicznych w brunatnej tkance tłuszczowej (termogeneza bezdrżeniowa), a u starszych dzieci poprzez skurcze mięśni w postaci dreszczy (termogeneza drżeniowa)1. Gorączkę należy odróżnić od hipertermii, w której na skutek nadmiernej produkcji ciepła lub jego zaburzonego oddawania dochodzi do niekontrolowanego wzrostu temperatury ciała bez przestawienia podwzgórzowego ośrodka termoregulacji.
