Na ważny temat

Ból i depresja

prof. dr hab. n. med. Dominika Dudek1

1Katedra Psychiatrii, Uniwersytet Jagielloński, Collegium Medicum, Kraków

2Szkoła Doktorska Nauk Medycznych i Nauk o Zdrowiu, Nauki Medyczne, Uniwersytet Jagielloński, Collegium Medicum, Kraków

3Zakład Zaburzeń Afektywnych Katedry Psychiatrii, Uniwersytet Jagielloński, Collegium Medicum, Kraków

  • Zależności między bólem a depresją – dwiema bardzo częstymi przyczynami zgłoszeń po pomoc lekarską
  • Wskazówki diagnostyczne i lecznicze w przypadku współistnienia bólu i depresji przydatne w codziennej praktyce lekarskiej

Ból i depresja są zjawiskami ze sobą powiązanymi. Często współistnieją, a ich objawy mogą się wzajemnie potęgować, pogłębiając upośledzenie funkcjonowania pacjenta, utrudniając diagnostykę oraz ograniczając możliwości lecznicze1. Bliski związek tych objawów znajduje odzwierciedlenie w diadzie ból–depresja – pojęciu powszechnie stosowanym w literaturze naukowej. Ponadto zwraca się uwagę na nierzadko cechującą tę parę współchorobowość z lękiem, zaburzeniami snu oraz chorobami przewlekłymi o podłożu stricte somatycznym (takimi jak nowotwory), a także jednostkami o niejasnej etiopatogenezie i rozpoznaniu ustalanym na postawie kryteriów symptomatycznych (takimi jak fibromialgia)2,3. Również w języku potocznym opisywane pojęcia są ze sobą ściśle związane, a ze sobą powiązanymi. Często współistnieją, a ich objawy mogą się wzajemnie potęgować, pogłębiając upośledzenie funkcjonowania pacjenta, utrudniając diagnostykę oraz ograniczając możliwości lecznicze1. Bliski związek tych objawów znajduje odzwierciedlenie w diadzie ból–depresja – pojęciu powszechnie stosowanym w literaturze naukowej. Ponadto zwraca się uwagę na nierzadko cechującą tę parę współchorobowość z lękiem, zaburzeniami snu oraz chorobami przewlekłymi o podłożu stricte somatycznym (takimi jak nowotwory), a także jednostkami o niejasnej etiopatogenezie i rozpoznaniu ustalanym na postawie kryteriów symptomatycznych (takimi jak fibromialgia)2,3. Również w języku potocznym opisywane pojęcia są ze sobą ściśle związane, a depresja bywa określana bólem duszy lub bólem istnienia.

Zarówno depresja, jak i ból są zjawiskami powszechnymi, choć każdego dotykają w różnym stopniu, przy czym u części populacji ich poziom przekracza próg nasilenia klinicznego – szacuje się, że w skali ogólnoświatowej zaburzenia charakteryzujące się obecnością bólu występują u około 1,5 mld osób, natomiast z powodu depresji cierpi 350 mln ludzi4.

Ból, zgodnie z definicją Międzynarodowego Towarzystwa Badania Bólu, jest to „nieprzyjemne przeżycie zmysłowe i emocjonalne, połączone z występującym lub potencjalnym uszkodzeniem tkanki lub związane z wyobrażeniem tego typu uszkodzenia”5. Z kolei epizody depresyjne cechują przede wszystkim głęboki, niepodlegający wpływowi otoczenia smutek, anhedonia oraz utrata energii. Możliwe jest także przeżywanie depresji bez zdolności odczuwania nie tylko smutku, lecz również innych emocji. Pacjenci opisują ten rodzaj pustki uczuciowej jako „znieczulenie bolesne”.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Ból u chorych na depresję

O powszechności występowania dolegliwości bólowych u pacjentów z rozpoznaniem depresji świadczą wyniki wieloośrodkowych badań obejmujących duże grupy uczestników. W pracy Ohayona7 [...]

Neurobiologiczne podłoże bólu i depresji

W patogenezie depresji kluczową rolę odgrywają zaburzenia neurotransmisji monoaminergicznej: serotoniny (5-HT), noradrenaliny (NA) i w dalszej kolejności dopaminy (DA). Neurobiologiczne podłoże [...]

Diagnostyka depresji u pacjenta z bólem

U pacjentów z zespołami bólowymi oraz przewlekłymi schorzeniami somatycznymi proces diagnostyczny jest utrudniony z uwagi na pokrywające się obszary objawowe. Jednak [...]

Leczenie

W doborze leku przeciwdepresyjnego u osób ze współistniejącym bólem należy uwzględnić kilka przesłanek w celu maksymalizacji korzyści, które chory może wynieść [...]

Do góry