Wstęp

W diagnostyce zaburzeń hormonalnych w ginekologii podstawowe znaczenie ma skrupulatny wywiad. Istotną rolę odgrywają również: badanie ginekologiczne, diagnostyka obrazowa (głównie ultrasonografia), badania hormonalne, histopatologiczne i genetyczne.

Wywiad

Wiek menarche

Zakres normy wieku menarche, czyli pierwszej samoistnej miesiączki, to 9-16 r.ż., w Polsce średni wiek to 12,8 (+/–0,4) lat. Brak miesiączki po ukończeniu 16 r.ż. i brak innych cech dojrzewania płciowego wymaga rozpoczęcia diagnostyki opóźnionego pokwitania. Stwierdzenie rozwoju gruczołów piersiowych, owłosienia płciowego i brak innych dolegliwości pozwalają odroczyć diagnostykę pierwotnego braku miesiączki do ukończenia 17-18 r.ż.

Długość cykli miesiączkowych

Cykl miesiączkowy powinien trwać 25-35 dni.

Polymenorrhea

Polymenorrhea, czyli zbyt krótkie cykle (<21 dni), nasuwają podejrzenie cykli bezowulacyjnych, przebiegających ze skróceniem I fazy cyklu lub niewydolnością lutealną.

Oligomenorrhea

Oligomenorrhea, cykle zbyt długie (36-42 dni), są związane z brakiem owulacji lub z wydłużeniem I fazy cyklu (czyli opóźnieniem momentu jajeczkowania). Stałe wydłużenie II fazy cyklu >16 dni jest zjawiskiem kazuistycznym.

Amenorrhea intermittens

Amenorrhea intermittens, cykle jeszcze rzadsze, o długości od 43 dni do 6 miesięcy, najczęściej, choć nie zawsze, są cyklami bezowulacyjnymi i typowo występują u kobiet z zespołem policystycznych jajników.

Brak miesiączki

Wtórny brak miesiączki to brak krwawienia z macicy:

• u uprzednio regularnie miesiączkującej kobiety – przez 3 okresy o długości odpowiadającej regularnym cyklom
• u kobiet z nieregularnymi miesiączkami – przez 6 miesięcy
• u kobiet z rzadkimi miesiączkami lub z amenorrhea intermittens – przez rok.

Regularność krwawienia

Nieregularne cykle miesiączkowe są typowe dla cykli bezowulacyjnych i są konsekwencją zaburzeń osi podwzgórze-przysadka-jajnik.

W przypadku zaburzeń rytmu miesiączek należy ustalić, czy zaburzenia te występują od czasu menarche, czy też pojawiły się po okresie regularnego miesiączkowania, w związku np. ze stresem, z epizodem odchudzania się lub przyjmowania środków antykoncepcyjnych, poronieniem, porodem czy jakąś pozornie nieistotną chorobą.

Długość krwawienia

Krwawienie powinno trwać 3-5 dni, maksymalnie 7. Wydłużenie krwawienia jest najczęściej wynikiem zmian organicznych, np. mięśniaków śródściennych, albo zaburzeń mechanizmów hemostatycznych.

Obfitość krwawienia

Zakres normy to 30-80 ml na cykl, ale ocena jest ogromnie subiektywna, bardzo nieprecyzyjna. Weryfikacja zgłoszonej przez pacjentkę nadmiernej objętości krwawienia miesiączkowego wymaga oceny morfologii, stężenia żelaza i ferrytyny, a jeśli te są ...