Dermatozy tropikalne
Problemy zdrowotne w gorącej strefie klimatycznej
Płk dr hab. med. Krzysztof Korzeniewski, prof. nadzw. WIM
Turyści narażeni są na ekspozycje patogenów przenoszonych przez owady, drogą pokarmową, oddechową i płciową, które wywołują schorzenia często niewystępujące w strefie klimatu umiarkowanego
Choroby skóry należą do najczęstszych problemów zdrowotnych populacji lokalnej i napływowej w strefie klimatu gorącego. Zalicza się do nich zarówno choroby kosmopolityczne, jak i dermatozy charakterystyczne dla tropiku i subtropiku. Choroby występujące endemicznie w gorącej strefie klimatycznej wywoływane są przez szerokie spektrum patogenów, do których należą głównie pasożyty (pierwotniaki, robaki), grzyby lub promieniowce. Do powstania dermatoz tropikalnych dochodzi przez kontakt bezpośredni z chorymi lub nosicielami (ludzie, zwierzęta), z materią nieożywioną (gleba, woda), a także przez kontakt pośredni (wektory, żywiciele pośredni).
W pracy przedstawiono wybrane choroby skóry występujące w strefie tropikalnej, takie jak leiszmaniozy, schistosomatoza, filariozy, drakunkuloza, skórna larwa wędrująca oraz mycetoma.
Leiszmaniozy
Jest to grupa chorób pasożytniczych wywoływanych przez pierwotniaki z rodzaju Leishmania, przenoszonych przez krwiopijne samice muchówek z rodzaju Phlebotomus (fot. 1) (Old World leishmaniasis) i Lutzomyia (New World leishmaniasis). Pasożytami patogennymi dla człowieka, który jest ich żywicielem ostatecznym, są Leishmania donovani complex (L. donovani, L. infantum, L. chagasi – czynniki etiologiczne leiszmaniozy trzewnej), Leishmania mexicana complex, L. tropica, L. major, L. aethiopica oraz podgatunek Viannia. Rezerwuarem pierwotniaków Leishmania są głównie psy i wolno żyjące gryzonie. Występowanie chorób jest ograniczone zasięgiem geograficznym wektorów zarażenia, które bytują i rozmnażają się na obszarach, gdzie temperatura nie spada poniżej 16°C. Na terenach endemicznego występowania leiszmanioz żyje 350 mln ludzi. Wyróżniamy jej trzy postacie kliniczne: skórną (cutaneous leishmaniasis, CL), skórno-śluzówkową (mucocutaneous leishmaniasis, MCL) i trzewną (visceral leishmaniasis, kala-azar, VL). We wszystkich postaciach występuje ten sam cykl życiowy pasożyta. Przy ukłuciu chorego człowieka przez muchówkę pierwotniak dostaje się do organizmu owada wraz z zassaną krwią. Z kolei przy ukłuciu zdrowych ludzi przez zarażone muchówki wraz ze śliną wektora zarażenia do naczyń krwionośnych człowieka dostają się pierwotniaki Leishmania, i w ten sposób cykl się zamyka. Człowiek podczas ukłucia muchówki zostaje zarażony formą promastigota pasożytów, które atakują krążące w układzie krwionośnym makrofagi i namnażają się w nich w postaci amastigota. Makrofagi giną, pierwotniaki w postaci amastigota uwalniają się do krwiobiegu i zarażają kolejne krążące lub osiadłe komórki układu odpornościowego. Postać kliniczna leiszmaniozy zależy od pierwotnej lokalizacji zarażonych makrofagów (skóra, narządy wewnętrzne). Do czynników ryzyka mających wpływ na transmisję choroby należą głównie:
