Praktyka kliniczna
Wszystko, co powinno się wiedzieć o anafilaksji, zagrażającej życiu chorobie alergicznej
Dr hab. med. Radosław Gawlik
Anafilaksja jest szybko rozwijającą się chorobą alergiczną. Rozwija się i w mechanizmie IgE-zi w mechanizmie IgE-zależnym, i IgE-niezależnym. Prawidłowe i wczesne rozpoznanie wstrząsu anafilaktycznego umożliwia właściwe leczenie. Znajomość czynników mogących wywołać anafilaksję jest bardzo ważna. W pracy omówiono przyczyny, rozwój i przebieg oraz zasady zapobiegania anafilaksji.
Szacuje się, że na milion hospitalizacji rocznie notuje się 154 zgony wywołane anafilaksją.[1]
Najczęstszymi przyczynami rozwoju reakcji anafilaktycznej są:
- pokarmy,
- leki,
- użądlenia owadów.
Wstrząs anafilaktyczny występuje co roku u 1-3 proc. osób – częściej u osób młodych.[2]
Epidemiologia
Wiedza na temat rzeczywistego występowania reakcji anafilaktycznej jest ograniczona. Częstość jej występowania jest niedoszacowana, głównie z powodu trudności w rozpoznaniu oraz niedokładnej lub często niemożliwej do określenia przyczyny występujących dolegliwości. Badania wykazują jej wystąpienie przynajmniej raz w życiu u 2 proc. badanych w populacji amerykańskiej.[3] Częstość wzrasta głównie u osób młodych. U osób do 19. r.ż. wstrząs anafilaktyczny występuje 70 razy na 100 tys. mieszkańców. Dokładna ocena skali zjawiska jest trudna z powodu nierozpoznanej anafilaksji, szczególnie w przypadku pierwszego epizodu, oraz błędnego raportowania w dokumentacji statystycznej i złego kodowania rozpoznania. Dane dotyczące śmiertelności spowodowanej anafilaksją są w znacznym stopniu zaniżone, co wynika często z braku informacji o okolicznościach wystąpienia reakcji, braku świadków zdarzenia, niemożności pewnego potwierdzenia przebytego wstrząsu badaniami pośmiertnymi oraz braku swoistych testów diagnostycznych.[4,5] Wiadomo, że zgony z powodu anafilaksji występują rzadziej, jeśli udało się udzielić pomocy natychmiast.[6]
Badania wykazały, że częstość występowania anafilaksji jest znacznie większa, niż dotychczas uważano.[1-3,7] Według tych danych przypadki anafilaksji rozpoznaje się u 49,8 na 100 tys. osób na rok.[7] Głównymi czynnikami wywołującymi reakcję anafilaktyczną były pokarmy, leki, użądlenia przez owady, alergeny zwierząt, np. sierść konia, chomika, czynniki fizyczne, jak wysiłek, zimno, środki kontrastowe.
Wytyczne Światowej Organizacji Alergii (WAO) przygotowane przez międzynarodową grupę ekspertów zaproponowały dla szybko rozwijającej się reakcji, jaką jest anafilaksja, wspólną definicję. Anafilaksja jest ostrą, zagrażającą życiu reakcją uogólnioną lub systemową spowodowaną nadwrażliwością.[8]
