Niewydolność serca jest w Polsce i na świecie dużym problemem społecznym. W celu zmniejszenia częstości hospitalizacji z jej powodu należy wzmóc kontrolę nad chorym w warunkach domowych. Poprawę opieki można uzyskać poprzez: leczenie choroby podstawowej będącej przyczyną niewydolności serca, a także chorób towarzyszących, dobrą współpracę w zakresie zażywania leków, kontrolę bilansu płynów, regularny tryb życia, właściwą dietę i rehabilitację, szczepienia ochronne oraz minimalizowanie ryzyka zakażeń, jak również edukację chorego i jego otoczenia. Często potrzebna jest pomoc rodziny lub społeczna w organizacji dnia codziennego, w tym wizyt lekarskich i zakupu leków oraz sprzętu rehabilitacyjnego.

Przewlekła niewydolność serca (NS) jest częstą chorobą w Polsce i całej Europie. Dotyczy 1-2%, a po 70 r.ż. 10-20% populacji. Problem powtórnych hospitalizacji dotyczy większości chorych z NS, przy czym w starszym wieku odsetek ten sięga 50% w ciągu 3 miesięcy od pierwszego pobytu w szpitalu.¹ Najczęstsze przyczyny zaostrzenia NS, tak kardiologiczne, jak i pozasercowe przedstawia tabela 1.

Niewydolność serca wymaga postępowania przyczynowego i objawowego. W ramach pierwszego z nich należy leczyć chorobę podstawową, która doprowadziła do niewydolności serca. Najczęściej jest nią choroba wieńcowa lub nadciśnienie tętnicze. Inne przyczyny to: wady serca (głównie zastawkowe), przebyte stany zapalne, kardiomiopatie, tachyarytmie i bradyarytmie, a także chemioterapia oraz radioterapia klatki piersiowej. Obecnie wiele leków przeciwnowotworowych działa kardiotoksycznie. W czołówce nadal znajdują się antracykliny, a także leki stosowane w terapii raka sutka – najczęstszego nowotworu złośliwego u kobiet. Szczególne zagrożenie dla wydolności serca stanowi nałożenie się kilku chorób, np. współistnienie choroby wieńcowej i nadciśnienia tętniczego czy choroby wieńcowej i chemioterapii raka sutka. Chemioterapia lub radioterapia powodują nie tylko dysfunkcję mięśnia serca, ale także przyspieszają rozwój miażdżycy. W odległej obserwacji prowadzi to do ujawnienia bądź nasilenia objawów choroby wieńcowej. Warto pamiętać o kardiomiopatii okołoporodowej (pojawiającej się pod koniec ciąży lub w pierwszych miesiącach po porodzie) jako o przyczynie NS u młodych kobiet. Śmiertelność populacji chorych z przewlekłą NS wynosi 10% rocznie.

Konieczne jest leczenie chorób towarzyszących, mogących nasilać objawy NS – niewydolności nerek, niedokrwistości, chorób tarczycy lub cukrzycy oraz ostrych chorób infekcyjnych i przewlekłych stanów zapalnych typu reumatoidalnego zapalenia stawów.2...