Problematyka interpretacji wyników badań czynności tarczycy jest istotna nie tylko ze względu na rozpowszechnienie chorób tego gruczołu w populacji, ale przede wszystkim w związku z konsekwencjami wynikającymi z niepoprawnej interpretacji wyników badań stężeń TSH, fT₄, fT₃ czy miana przeciwciał przeciwtarczycowych.

CELE ARTYKUŁU

Po przeczytaniu artykułu Czytelnik powinien umieć:

• zlecić odpowiednie badania czynności tarczycy w zależności od choroby

• zinterpretować wyniki badań czynności tarczycy

Układ dokrewny, w tym gruczoł tarczowy, zapewnia homeostazę organizmu w zmieniających się warunkach wewnętrznych i zewnętrznych ustroju. Symptomatologia chorób tarczycy niezwykle często przebiega pod wieloma maskami i pacjenci z zaburzeniami endokrynologicznymi szukają pomocy z powodu dolegliwości związanych z układem krążenia, przewodem pokarmowym czy zaburzeniami miesiączkowania. Leczenie przyczynowe wymaga ustalenia właściwego rozpoznania, które zawsze powinno się opierać na całościowym ujęciu problemu klinicznego chorego.

Celem niniejszej pracy jest przekazanie aktualnej wiedzy na temat interpretacji wyników badań czynności tarczycy pomocnej w codziennej praktyce lekarskiej. Warto podkreślić, że trafne rozpoznanie zawsze opiera się na badaniu podmiotowym i przedmiotowym chorego, a parametry laboratoryjne uzupełniają proces diagnostyki i leczenia. Dodatkową trudnością w analizie badań układu wydzielania wewnętrznego jest konieczność jej przeprowadzania z uwzględnieniem współzależności między poszczególnymi gruczołami endokrynnymi. Należy także pamiętać, że wiele leków oraz substancji chemicznych stosowanych powszechnie może istotnie modyfikować czynność hormonalną przysadki i tarczycy.

Repetitio est mater studiorum, czyli o układzie podwzgórze-przysadka-tarczyca raz jeszcze

Znajomość podstaw fizjologii układu podwzgórze-przysadka-tarczyca jest niezbędna do prawidłowej interpretacji wyników badań laboratoryjnych. Dowodów na to, jak istotne jest systematyczne przypominanie z pozoru oczywistych informacji, dostarczają doświadczenia codziennej praktyki lekarskiej. Przykładem z niedalekiej przeszłości jest przypadek pacjentki, u której włączono substytucję lewotyroksyną z powodu nieoznaczalnego stężenia tyreotropiny (TSH – thyroid-stimulating hormone), błędnie interpretując wynik badania jako obraz niedoczynności tarczycy.

Działanie układu podwzgórze-przysadka-tarczyca opiera się na sprzężeniu zwrotnym ujemnym. Podwzgórze wydziela tyreoliberynę (TRH – thyrotropin-releasing hormone), która pobudza przysadkę do uwalniania TSH. Hormon tyreotropowy pobudza tarczycę do s...