Dermatologia
Kiedy mówimy o chorobie, a kiedy o zespole Raynauda?
dr hab. n. med. Sławomir Jeka
Przedrukowano z: „Dermatologia po Dyplomie” 2013;4(6):32-35
W przypadku pacjenta z objawem Raynauda najważniejsze jest właściwe różnicowanie. W pierwszej kolejności trzeba zatem wskazać, czy objaw jest pierwotny, czy wtórny. Od tego zależeć będzie dalsze postępowanie terapeutyczne.
Objaw Raynauda występuje zarówno w chorobie, jak i w zespole Raynauda. Nazwa pochodzi od nazwiska Maurice’a Raynauda, który jako pierwszy w 1862 roku opisał epizod blednięcia palców pod wpływem zimna.
DIAGNOZA
Objawem Raynauda określamy epizod skurczu naczyń krwionośnych palców, najczęściej rąk, ale też palców stóp. Objaw może być również poszerzony na inne części ciała: nos, uszy lub w przypadku kobiet – sutki. Jest on wynikiem przejściowego skurczu małych tętnic prekapilarnych, czyli tętniczek przedwłośniczkowych, oraz naczyń tętniczo-żylnych. O ile skurcz naczyń skórnych jest naturalną reakcją na zimno, to w przypadku osób z objawem Raynauda naczynia kurczą się znacznie silniej niż u osób zdrowych. Charakterystyczne zmiany barwy polegające na blednięciu, sinieniu i zaczerwienieniu widoczne są zwykle na palcach rąk. W niektórych przypadkach jest to tylko jeden palec lub jego część, w innych – kilka palców, całe ręce, a nawet proksymalne odcinki przedramion. Dolegliwości ze strony palców stóp są rzadsze, prawdopodobnie dlatego, że stopy chronione są przez obuwie. Przebieg typowego objawu Raynauda wygląda charakterystycznie, z zarysowaniem wyraźnych granic. To niezwykle istotne, ponieważ nie można stwierdzić objawu Raynauda u pacjenta, który ma po prostu sine dłonie. W przypadku objawu muszą wystąpić trzy kolory, jak na fladze Francji, oddzielone widoczną granicą:
1. w pierwszej fazie – skurczu naczynia – dochodzi do niedokrwienia, zblednięcia skóry – kolor biały
2. następnie mamy do czynienia z fazą zastoju, czyli z sinieniem skóry – kolor niebieski
3. na końcu pojawia się faza wtórnego przekrwienia, czyli zaczerwienienia – kolor czerwony.
Epizod ma więc trzy fazy, po których dolegliwości ustępują. Ale w zależności od charakteru objawu Raynauda, dochodzi – lub nie – do zmian strukturalnych w naczyniu.
