Choroby tarczycy, mimo że występują często, mogą być trudne do rozpoznania. Trzeba pamiętać, by brać je pod uwagę w różnicowaniu z innymi schorzeniami, a ich rozpoznanie opierać na dokładnych badaniach laboratoryjnych, a niekiedy również obrazowych. Ważną rolę odgrywa także dobrze przeprowadzony wywiad.

Duże rozpowszechnienie chorób gruczołu tarczowego powoduje, że patologią tego narządu interesują się nie tylko lekarze różnych specjalności, lecz także sami pacjenci. Pojawianie się wątpliwości nie dziwi, kiedy weźmiemy pod uwagę, że ocena stężenia tyreotropiny (TSH – thyroid-stimulating hormone) przeprowadzana jest u kobiet planujących prokreację, badanie należy do panelu badań laboratoryjnych wykonywanych u kobiet w ciąży czy też stanowi rutynowe badanie przesiewowe przeprowadzane u noworodków. Coraz częściej stykamy się także z koniecznością interpretacji badań wykonanych przez pacjentów bez zlecenia lekarza. W powyższych sytuacjach warto pamiętać o możliwych pomyłkach pojawiających się podczas diagnozowania, różnicowania i terapii chorób tarczycy.

Błąd 1

Rozpoczynanie terapii na podstawie wyniku pojedynczego badania TSH.

Błędne myślenie

Stężenie TSH jest parametrem pozwalającym na jednoznaczne ustalenie stanu funkcjonalnego tarczycy.

Błąd

Mimo że stężenie TSH jest uznawane za najbardziej czuły marker dysfunkcji tarczycy, w wielu przypadkach nie pozwala ono na jednoznaczne ustalenie rozpoznania.

Skutek

Decyzja o terapii niedoczynności lub nadczynności tarczycy bywa podejmowana pochopnie.

Komentarz

W większości przypadków wiarygodna ocena czynności tarczycy opiera się na oznaczeniu co najmniej TSH i wolnej tyroksyny (fT₄ – free thyroxine) (optymalnie także wolnej trijodotyroniny [fT₃ – free triiodothyronine]).

Przy prawidłowym stanie osi podwzgórzowo-przysadkowo-tarczycowej najdokładniejszym parametrem oceniającym czynność gruczołu tarczowego jest stężenie TSH (zakładając, że korzysta się z testów przynajmniej III generacji wykrywających różnicę stężeń <0,1 mj.m./l). U większości pacjentów nawet niewielkie zaburzenia czynności tarczycy skutkują istotnymi wahaniami stężenia TSH.

Zmniejszone stężenie TSH jest markerem pierwotnej nadczynności tarczycy, ale stwierdzamy je także w stanach zapalnych tarczycy, przy niedostatecznej podaży kalorii, u pacjentów w starszym wieku, pacjentów oddziałów psychiatrycznych i u osób z cięż...

Zwiększone stężenie TSH może natomiast wskazywać nie tylko na pierwotną niedoczynność tarczycy, lecz także na obecność gruczolaka wydzielającego TSH, zespoły oporności na TSH, pierwotną niedoczynność kory nadnerczy, choroby psychiatryczne czy okre...