Aktualne poglądy

Rola radioterapii i leczenia systemowego u chorych na lite nowotwory złośliwe z przerzutami do mózgu

Dr hab. med. Renata Duchnowska1
Dr n. med. Monika Rucińska2
Dr n. med. Barbara Radecka3

1 Klinika Onkologii Wojskowego Instytutu Medycznego w Warszawie

Katedra Onkologii, Wydział Nauk Medycznych, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, Zakład i Oddział Radioterapii SPZOZ MSW z Warmińsko-Mazurskim Centrum Onkologii w Olsztynie

Oddział Onkologii Klinicznej Opolskiego Centrum Onkologii w Opolu

Adres do korespondencji: Dr hab. med. Renata Duchnowska, Klinika Onkologii, Wojskowy Instytut Medyczny, ul. Szaserów 128, 04-141 Warszawa, tel./faks 22 681 71 10, e-mail: rdtt@wp.pl

Przerzuty do mózgu występują u ok. 25 proc. dorosłych chorych w przebiegu litych nowotworów złośliwych.[1] Postęp w diagnostyce obrazowej, a także zwiększenie skuteczności leczenia i związane z tym wydłużenie czasu przeżycia chorych paradoksalnie zwiększyły udział wykrywanych klinicznie przerzutów do mózgu. Z danych rejestru dla USA szacuje się, że występują one u ok. 400 tys. chorych rocznie, a kolejne mniej więcej 1 tys. przypadków stanowią przerzuty do opon mózgowo-rdzeniowych.[1-4] Przerzuty do mózgu najczęściej stwierdza się w przebiegu raka płuca, dotyczy to 50 proc. chorych, w tym u ok. 25 proc. występują w momencie rozpoznania choroby. Drugą przyczyną przerzutów do mózgu u kobiet jest rak piersi, głównie jego fenotyp bez ekspresji receptorów estrogenowych (ER) lub progesteronowych (PgR) oraz naskórkowego czynnika wzrostu typu 2 (HER2), tzw. potrójnie ujemny, oraz z nadekspresją HER2 (HER2-dodatni).[5] Kolejne miejsce u obu płci zajmują nowotwory o nieokreślonym ognisku pierwotnym, przewodu pokarmowego, czerniak oraz rak nerki.[1,3,4]

Przerzuty do mózgu związane są ze złym rokowaniem. Mediana całkowitego czasu przeżycia (overall survival – OS) u chorych nieleczonych lub otrzymujących w postępowaniu objawowym steroidy kory nadnerczy lub napromienianie całego mózgowia (whole brain radiation therapy – WBRT) wynosi odpowiednio ok. 1,2 i 3-6 miesięcy.[6-8]

Zgodnie z teorią Pageta ziarna i gleby powstawanie przerzutów w określonej lokalizacji, czyli tropizm narządowy, związane jest z ekspresją genów w ognisku pierwotnym, a z drugiej strony – z oddziaływaniem pomiędzy receptorami i ligandami w ognisku przerzutowym.[9,10] Z tego powodu główne kierunki badań u chorych z obecnością przerzutów do mózgu koncentrują się na określeniu ich molekularnego podłoża oraz na poszukiwaniu skutecznych metod leczenia, a w przyszłości również zapobiegania. Tymczasem profilaktyczne (elektywne) napromienianie ośrodkowego układu nerwowego (OUN) stosuje się wyłącznie u chorych na drobnokomórkowego raka płuca.[11,12] Rola elektywnej radioterapii u chorych na zaawansowanego niedrobnokomórkowego raka płuca (NDRP) i raka piersi nie została dotychczas określona.[13,14, NCT01613482]

Radioterapia

W postępowaniu paliatywnym u chorych z nieoperacyjnymi przerzutami do mózgu stosuje się WBRT. W kilku badaniach wykazano, że odpowiedź na leczenie i czas całkowitego przeżycia u chorych napromienianych na obszar mózgu nie są związane z dawką całko...

Przez wiele lat WBRT stanowiła jedyną dostępną metodę leczenia przerzutów do mózgu. Od lat 80. coraz częściej w leczeniu pojedynczych przerzutów do mózgu stosuje się leczenie operacyjne w skojarzeniu z WBRT.[23-25] W badaniu Patchell i wsp.[23] u ...

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Leczenie systemowe przerzutów do mózgu

Chemioterapia ma ograniczoną wartość w leczeniu przerzutów do mózgu u chorych na złośliwe nowotwory lite. W międzynarodowych zaleceniach brakuje zaleceń wskazujących [...]

Kryteria odpowiedzi na leczenie

W ostatnio opublikowanych zaleceniach ekspertów RANO-BM (Response Assessment in Neuro-Oncology Brain Metastases Working Group) podjęto próbę ujednolicenia kryteriów oceny odpowiedzi w [...]

Zaburzenia poznawcze

Elementarne procesy poznawcze to uwaga, pamięć i percepcja, a złożone, zwane także poznawczymi funkcjami wykonawczymi to rozumowanie, rozwiązywanie problemów, podejmowanie decyzji [...]

Podsumowanie

Ryzyko przerzutów do mózgu u chorych na lite nowotwory złośliwe związane jest z biologią guza pierwotnego.
Do góry