Soma a psyche
Lęk przed chorobą i śmiercią
Dr n. med. Sławomir Murawiec
Praca ta opisuje pewne spostrzeżenia kliniczne i doświadczenia w prowadzeniu leczenia specyficznej grupy pacjentów ujawniających bardzo szeroki zakres objawów lękowych. Dotyczą one zwykle obaw przed śmiercią lub zachorowaniem na poważną chorobę, najczęściej udar mózgu, zawał mięśnia sercowego, raka. Brak wyróżnienia tej kategorii diagnostycznej w ICD-10 powoduje, że są one niezwykle rzadko rozpoznawane, a w związku z tym najczęściej nieleczone.
Wstęp
Niekiedy pacjentów z zaburzeniami polegającymi na lęku przed śmiercią lub chorobą udaje się zidentyfikować już po kilku zdaniach opisujących ich problemy, na podstawie takich informacji jak wieloletni okres bezskutecznego poszukiwania pomocy u wielu psychiatrów i psychoterapeutów, katastroficzne interpretowanie drobnych sygnałów płynących z ciała lub objawów niegroźnych chorób jako mówiących o zagrożeniu życia albo co najmniej poważnej chorobie. Zazwyczaj mają oni za sobą ponawiane wielokrotnie badania diagnostyczne, które nie potwierdzają stanu zagrożenia życia ani istnienia poważnej choroby. Charakterystyczne jest aktywne poszukiwanie lub co najmniej wyczulenie na informacje na temat różnych zagrażających zdrowiu i życiu stanów. Niekiedy pojawia się u nich również lęk o osoby bliskie. Wszystko to implikuje poważne ograniczenia w codziennym funkcjonowaniu, nawiązywaniu relacji i stawianiu sobie celów życiowych.
Osoby te różnią się swoimi skargami i emocjonalnością od pacjentów z zaburzeniami pod postacią somatyczną. Mówiąc w skrócie, nie jest tak, że przeżywają i wyrażają swoje emocje, obawy, stany ciałem jako stały wzorzec sposobu przeżywania czy wręcz istnienia. Przeciwnie, na stałe nie ujawniają objawów somatyzacyjnych, choć pojawiają się one w okresach narastania lęku jako somatyczne przejawy lęku. Emocjonalność omawianej grupy pacjentów jest najczęściej dość żywa, a ich kłopot nie polega na tym, że jeśli istnieje lub pojawia się poważny problem emocjonalny lub życiowy, to „nie wiadomo dlaczego” odczuwają objawy somatyzacyjne. Problem tych osób dotyczy lęku przed śmiercią lub poważną chorobą. A dokładniej polega on między innymi na tym, że nie potrafią świadomie powiązać tego lęku z żadnym wydarzeniem poprzedzającym.
Prawidłowe rozpoznanie
Trudność w uzyskaniu przez te osoby pomocy może pozostawać w związku z nieobecnością odpowiedniej kategorii diagnostycznej w Międzynarodowej Klasyfikacji ICD-10. Takiej kategorii, która ujmowałaby zasadniczy problem, jakim jest lęk przed chorobą l...
Obejmują one najczęściej współwystępujące lub pojawiające się naprzemiennie objawy z kręgów:
