Psychiatria sportowa
Depresja w sporcie wyczynowym – implikacje farmakoterapii
Dr n. med. Piotr Wierzbiński
Diagnoza, a następnie leczenie depresji u wyczynowców są trudne. Chociaż zalecenia do farmakoterapii są identyczne jak w pozostałej populacji, to jednak u osób wyczynowo uprawiających sport musimy się liczyć z takimi konsekwencjami stosowania leku jak wykonanie wyczynu i przepisy antydopingowe. Co gorsza, nie ma wielu doniesień dotyczących wpływu leków przeciwdepresyjnych na wysiłek fizyczny. W artykule przytoczone zostały badania, które mogą się okazać przydatne w kwestii podejmowania decyzji o leczeniu sportowca.
Epidemiologia depresji a sport
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) szacuje, że około 350 mln ludzi na świecie cierpi z powodu depresji. W Polsce choroba ta dotyka 1,2-1,5 mln osób i prawdopodobnie liczba ta będzie rosła. Liczne badania na osobach dorosłych pokazują, że chorobowość roczna na depresję wynosi 6-12 proc. Według autorów DSM-5 rozpowszechnienie zaburzenia depresyjnego w USA wynosi 7 proc.[1,2]
W odniesieniu do osób wyczynowo uprawiających sport częstość występowania depresji jest trudna do ustalenia i mało jest danych na ten temat. Uważa się, że powinna być taka sama jak w populacji ogólnej osób dorosłych. Prawdopodobnie jednak częstość jej występowania w tej grupie jest większa, niż się uważa i częściej pozostaje ona niewłaściwie diagnozowana. Niewątpliwie zwraca uwagę inne niż w populacji ogólnej narażenie na czynniki spustowe do ujawnienia się depresji.
Typowe dla sportu wyczynowego stresory to:
- kontuzja, zwłaszcza przed ważnymi zawodami albo taka, która wyklucza z czynnego uprawiania sportu na długi czas bądź zmusza do zakończenia kariery,
- przewlekłe dolegliwości bólowe,
- przetrenowanie,
- stres związany z rywalizacją i presją w osiągnięciu oczekiwanego wyniku.[3,4]
W badaniach dotyczących profesjonalnych piłkarzy grających w ligach fińskiej, francuskiej, norweskiej, hiszpańskiej i szwedzkiej wykazano, że objawy lęku i depresji w oparciu o 12-itemową skalę GHQ-12 (General Health Questionnaire) wykazywało 25 proc. piłkarzy grających w Hiszpanii, 37 proc. we Francji i Szwecji, 40 proc. w Norwegii i 43 proc. w Finlandii. Jednocześnie zaburzenia snu wykazywało 33 proc. piłkarzy grających w lidze hiszpańskiej, 19 proc. w fińskiej. Świadczy to niewątpliwie o dużej skali problemu.[5]
Leczenie wyczynowców
Zaburzenia depresyjne u sportowca pogarszają jego funkcjonowanie psychospołeczne, ale również sportowe. Zawodnik wykazuje większą podatność na kontuzje, silniej odczuwa ból, gorzej radzi sobie ze stresem i sytuacjami trudnymi. Zmniejsza się wykonanie wyczynu, zmniejsza się motywacja, pojawia się apatia, zniechęcenie i dewaluacja dokonań.
