Opis przypadku
Praca z pacjentem z zachowaniami stereotypowymi
Dr n. med. Tomasz Srebnicki
Małgorzata Matusiak
Dr hab. med. Anita Bryńska
Zachowania stereotypowe (ZS) występują u zwierząt, osób zdrowych oraz osób prezentujących objawy różnych zaburzeń psychicznych, w tym przede wszystkim zaburzeń ze spektrum autyzmu. Ich zbyt duże nasilenie może istotnie zakłócać funkcjonowanie jednostki, a czasami wręcz uniemożliwiać uczestniczenie dziecka w programach edukacyjnych lub terapeutycznych. Wyniki badań nad występowaniem ZS u osób z zaburzeniami autystycznymi pozwalają na sformułowanie hipotezy o niezależnym występowaniu tej formy zachowań, zarówno od poziomu rozwoju intelektualnego, jak i poziomu nasilenia deficytów społeczno-komunikacyjnych. Z powyższych powodów ważne wydaje się traktowanie ZS jako oddzielnego obszaru interwencji w zaburzeniach ze spektrum autyzmu. Celem artykułu jest zaprezentowanie metod pracy z zachowaniami stereotypowymi w oparciu o opis przypadku.
Opis przypadku
11-letni chłopiec z rozpoznaniem autyzmu dziecięcego, niekomunikujący się werbalnie, przyjęty na oddział psychiatrii wieku rozwojowego z powodu znacznego nasilenia zachowań stereotypowych. Według relacji rodziców od co najmniej trzech tygodni przebywał przez wiele godzin w łazience (do ośmiu godzin), dążył do kontaktu z mokrymi powierzchniami, polewał się wodą, uderzał się w twarz pięścią, głośno wokalizował. Na próbę przerwania powyższych zachowań reagował krzykiem. Wieczorami, przed pójściem spać układał w kuchni wieże z talerzy i garnków, zawsze w ten sam sposób, co jakiś czas uderzając się w twarz. Jakiekolwiek próby usunięcia przedmiotów z otoczenia powodowały reakcję protestu – chłopiec krzyczał, domagał się dostępu do naczyń i uspokajał się po ich otrzymaniu. Z powodu powyżej opisanych zachowań pacjent od pół roku nie uczestniczy w zajęciach w szkole specjalnej, do której wcześniej uczęszczał. Został skierowany na nauczanie domowe, które także zostało przerwane z powodu braku współpracy. Pacjent odmawiał wyjścia z wanny i odpychał obce osoby. Matka z powodu nasilających się problemów dziecka musiała zrezygnować z pracy zawodowej.
W badaniu psychiatrycznym obecne objawy osiowe zaburzeń ze spektrum autyzmu, w badaniu fizykalnym liczne zasinienia w obrębie twarzy spowodowane zachowaniami autoagresywnymi. W wywiadzie rozwojowym potwierdzono występowanie deficytów społeczno-kom...
Po przyjęciu na oddział pacjent przemieszczał się z rękami owiniętymi zmoczonymi skarpetkami, głośno wokalizował i uderzał się w twarz (średnio sześć razy na minutę). Nie wykazywał motywacji do kontaktu z otoczeniem, okresowo pobudzony dążył do ko...
