Prawidłowe rozpoznanie

Jadłowstręt psychiczny

Dr hab. med. Małgorzata Janas-Kozik

Oddział Kliniczny Psychiatrii i Psychoterapii Wieku Rozwojowego, Katedra Psychiatrii i Psychoterapii, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach, Centrum Pediatrii im. Jana Pawła II w Sosnowcu Sp. z o.o.

Adres do korespondencji: Dr hab. med. Małgorzata Janas-Kozik, Oddział Kliniczny Psychiatrii i Psychoterapii Wieku Rozwojowego, Centrum Pediatrii im. Jana Pawła II w Sosnowcu Sp. z o.o., ul. G. Zapolskiej 3, 41-218 Sosnowiec, e-mail: janaskozik@gmail.com

Problem zaburzeń odżywiania wykracza obecnie poza krąg medycyny i psychologii. Staje się obiektem zainteresowań i analiz feministycznych, genderowych, socjologicznych, a nawet filozoficznych. W XXI w. temat zdrowego odżywiania i stylu życia stał się niezwykle popularny. Fakt ten znacząco wpływa na współczesny obraz zaburzeń odżywiania się i zmusił naukowców i badaczy do rewizji obowiązujących systemów klasyfikacyjnych. Na razie zmiany wprowadzono w klasyfikacji obowiązującej w USA.

Po przeczytaniu artykułu Czytelnik powinien:

■ znać kryteria klasyfikacyjne jadłowstrętu psychicznego

■ podać czynniki ryzyka rozwoju jadłowstrętu psychicznego

■ wymienić objawy kliniczne i powikłania somatyczne jadłowstrętu psychicznego

■ znać bezwzględne wskazania do hospitalizacji

■ umieć odpowiednio skierować chorą cierpiącą na jadłowstręt psychiczny na dalszą terapię

Wprowadzenie

Jadłowstręt psychiczny (AN – anorexia nervosa) zaliczany jest do kategorii zaburzeń odżywiania się, które stanowią odrębną grupę zaburzeń w klasyfikacji obowiązującej w Polsce i Europie – Klasyfikacji zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania ICD-10. Kodowany jest jako F 50.0. W maju 2013 roku Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne wprowadziło nową klasyfikację chorób i zaburzeń psychicznych Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorder (DSM-5).

Kryteria klasyfikacyjne jadłowstrętu psychicznego wg ICD-10 i DSM-5 przedstawiono w tabeli 1.

W klasyfikacji DSM-5 w jadłowstręcie psychicznym wycofano kryterium braku trzech ostatnich cykli miesiączkowych występujących po sobie. Wzięto pod uwagę aspekt anoreksji u mężczyzn, dziewcząt z pierwotnym brakiem miesiączki, kobiet stosujących środki antykoncepcyjne i w czasie menopauzy. Dodatkowo wprowadzono podział jadłowstrętu psychicznego na dwie postaci: postać ograniczającą (restrykcyjną) i postać z napadami objadania się/przeczyszczaniem (podział ten zawierała również klasyfikacja DSM-IV). Objawy klasyfikujące do postaci restrykcyjnej i z napadami objadania się/przeczyszczania opisano w tabeli 2. Równocześnie zgodnie z DSM-5 należy określić, czy obserwuje się częściową, czy pełną remisję (tab. 3).

Aby uwzględnić ubytek masy ciała w przypadku dzieci i młodzieży < 15 r.ż., należy odnieść się do percentyli wskaźnika masy ciała (BMI – body mass index) lub percentyli dla masy ciała i wzrostu odpowiednio do wieku. Różnica powyżej dwóch kanałów percentylowych między masą ciała stosowną do wieku świadczy o istniejącym zaburzeniu. W przypadku osób > 15 r.ż. ciężkość zaburzenia określa się na podstawie wskaźnika masy ciała. BMI oblicza się wg wzoru: masa ciała w kg, podzielona przez wzrost w m2. Zakres rozpatrywanych wartości BMI i określenia jego stopnia ciężkości przedstawia tabela 4.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Epidemiologia

Wskaźniki zachorowalności wykazują ogólną stabilizację z równoczesnym wzrostem liczby zachorowań na AN w grupie młodzieży i młodych dorosłych. Ośrodki zajmujące się leczeniem zaburzeń odżywiania [...]

Czynniki ryzyka rozwoju jadłowstrętu psychicznego

Wspólnym mianownikiem zaburzeń odżywiania w okresie dojrzewania i wieku dojrzałym wydaje się przekonanie o utracie kontroli nad własnym życiem. Jest ono konsekwencją przechodzenia do [...]

Czynniki ryzyka

Rozpatruje się wieloczynnikowy model etiologiczny, w którym odgrywają rolę czynniki biologiczne, społeczno-kulturowe, rodzinne i indywidualne.

Różnice w obrazie klinicznym jadłowstrętu psychicznego u chłopców/mężczyzn i dzieci

Różnice w obrazie klinicznym jadłowstrętu psychicznego u płci męskiej w porównaniu z żeńską przedstawiają się następująco: brak odpowiednika objawu znacznego niedożywienia, jakim jest zatrzymanie miesiączkowania, [...]

Diagnostyka

Wśród badań diagnostycznych wymienia się hematologiczne, biochemiczne i elektrokardiologiczne. Z nieprawidłowości hematologicznych obserwuje się: leukopenię ze względną limfocytozą, limfopenię, niedokrwistość, trombocytopenię, małą objętość [...]

Powikłania

Powikłania jadłowstrętu psychicznego dzieli się na ostre i przewlekłe.

Leczenie

Leczenie jadłowstrętu psychicznego jest długofalowe. Obejmuje następujące etapy: poprawę stanu somatycznego i leczenie psychoterapeutyczne. W pierwszym zastosowanie ma trening behawioralny, w którym oczekiwane zachowania [...]

Podsumowanie

Każdy pacjent z objawami wychudzenia powinien być dokładnie zbadany przez lekarza rodzinnego, pediatrę (dziecko, nastolatek) lub internistę. W przypadku objawów wychudzenia lub wyniszczenia, [...]
Do góry