Endodoncja
Chloroheksydyna w endodoncji – przegląd piśmiennictwa
Lek. dent. Monika Tysiąc-Miśta1
Lek. dent. Ewa Białożyt1
Marta Kaniewska2
Anna Jach2
Dr n. med. Magdalena Cieślik3
Budowa i działanie
Chloroheksydyna (CHX) to związek powszechnie znany i używany w medycynie i stomatologii. Pod względem chemicznym jest to 1,6-dwu(4-chloro-fenylo-dwuguanido)-heksan. W postaci zasady jest substancją stałą, krystaliczną, bezzapachową, o gorzkim smaku. Wykazuje silne właściwości bakteriobójcze, bakteriostatyczne i wirusobójcze. Obserwuje się również jej działanie grzybobójcze, jednak w monoterapii może być ono nieskuteczne.[1] Działanie CHX polega na wiązaniu się dzięki siłom elektrostatycznym z ujemnie naładowaną błoną cytoplazmatyczną bakterii. Zaburza to równowagę osmotyczną komórki bakteryjnej, powoduje przeciek substancji wewnątrzkomórkowej i w efekcie jej śmierć. Wiążąc się z hydroksyapatytem i tkankami miękkimi, zmienia ich pole magnetyczne, przez co uniemożliwia adhezję bakterii do ich powierzchni.[2] Dwubiegunowa budowa cząsteczki chloroheksydyny jest odpowiedzialna za przedłużone działanie antybakteryjne, dzięki czemu efekty kliniczne jej użycia są lepsze w porównaniu z innymi antyseptykami.[10]
Zastosowanie w medycynie i stomatologii
Chloroheksydyna znajduje zastosowanie w medycynie m.in. jako środek odkażający w chirurgii, położnictwie i urologii, jako środek dezynfekujący w leczeniu zakażeń bakteryjnych, infekcji gardła, oczu, zakażeń skóry i ran pooperacyjnych.[3,10] W stomatologii CHX jest używana w niemalże każdej dziedzinie – np. w celu zmniejszenia ilości bakterii obecnych w gabinecie stomatologicznym w postaci aerozolu (woda + powietrze + bakterie), powstającego podczas zabiegów. Poleca się pacjentom płukanie jamy ustnej 0,12-0,2-proc. roztworem chloroheksydyny krótko przed zabiegiem albo na samym początku wizyty w gabinecie.[13]
Dzięki zdolności do hamowania powstawania płytki nazębnej, znalazła zastosowanie w profilaktyce i leczeniu próchnicy oraz chorób przyzębia. Łączy się z glikoproteinami śliny pokrywającymi powierzchnię błony śluzowej oraz tworzącą się na powierzchniach zębów płytką nazębną. Jest uwalniana stopniowo, co przedłuża jej działanie antyseptyczne nawet do siedmiu-ośmiu godzin. Stwierdzono, że stosowanie 0,2-proc. płukanki z chloroheksydyną może zmniejszyć liczbę bakterii w ślinie nawet o 95 proc., mimo zaprzestania szczotkowania zębów. Wykorzystywana jest do odkażania jamy ustnej przed niektórymi zabiegami (scaling, ekstrakcje), a także w celu ułatwienia utrzymania prawidłowej higieny jamy ustnej po zabiegach chirurgicznych w jej obrębie.[1,11]
Zastosowanie w endodoncji
W endodoncji chloroheksydyna jest wykorzystywana do płukania kanałów korzeniowych w trakcie chemomechanicznego opracowywania. Używa się jej w postaci roztworów do płukania oraz jako wkładek dokanałowych w trakcie wizyt pośrednich, najczęściej w po...
