Przypominamy najważniejsze zasady udzielania zgody na zabiegi stomatologiczne u pacjentów przed ukończeniem 18. r.ż.

Leczenie dziecka lub osoby ubezwłasnowolnionej w gabinecie dentystycznym rodzi wiele pytań w kontekście zgody na przeprowadzenie u takiego pacjenta leczenia lub wykonania określonych zabiegów. Zgodnie z art. 32 ustawy o zawodzie lekarza i lekarza dentysty przeprowadzić badanie lub udzielić świadczeń zdrowotnych można jedynie po wyrażeniu zgody przez pacjenta. Jej brak oznacza bezprawność działania lekarza, a wykonanie zabiegu leczniczego bez odebrania zgody jest czynem karalnym określonym w art. 192 Kodeksu karnego i ściganym na wniosek pacjenta. Bezprawności nie uchyla nawet zgoda wyrażona po zabiegu. Zgoda ma doniosłe znaczenie, uchyla bezprawność ingerencji medycznej i w konsekwencji znosi odpowiedzialność za przeprowadzenie zabiegu, choć oczywiście nie wyłącza odpowiedzialności za ewentualne błędy w sztuce lekarskiej.[1]

Skuteczna zgoda powinna spełniać następujące przesłanki:

• być udzielona przez podmiot do tego uprawniony,
• jej treść nie jest sprzeczna z prawem i zasadami współżycia społecznego,
• oświadczenie o niej nie jest dotknięte wadami oświadczenia woli – zgoda świadoma i powzięta na podstawie należytego rozpoznania okoliczności faktycznych,
• musi mieć odpowiednią formę.[2]

Zasadą jest, że zgody udziela pacjent. W przypadku osób małoletnich bądź też osoby ubezwłasnowolnionej będzie to ich przedstawiciel ustawowy.

Pacjent, który nie ukończył 16. r.ż.

W przypadku małoletniego, który nie ukończył 16. r.ż., zgodę na przeprowadzenie badania oraz udzielenie świadczenia zdrowotnego powinien wyrazić przedstawiciel ustawowy – rodzic lub opiekun prawny. W przypadku gdy małoletni nie ma przedstawiciela ustawowego, potrzebna jest akceptacja sądu opiekuńczego – bo nie ma podmiotu uprawnionego, który by wydał zgodę.

Zgodę na przeprowadzenie samego tylko badania małoletniego pacjenta może wydać jego opiekun faktyczny. W piśmiennictwie nazywa się ten rodzaj zgody zastępczą.

Forma pisemna zgody jest wymagana, gdy metoda leczenia, diagnostyki lub zabieg stwarzają dla pacjenta podwyższone ryzyko. W przypadku pozostałych zabiegów zgoda może być wyrażona ustnie albo nawet poprzez takie zachowanie, które w sposób niebudzący wątpliwości wskazuje na wolę poddania się proponowanym przez lekarza czynnościom medycznym, tzw. zgoda per facta concludentia. Jeśli dziecko zgłasza się do gabinetu z opiekunem faktycznym (np. babcią czy nianią), przedstawiciel ustawowy pacjenta (np. rodzic) powinien potwierdzić okoliczność zgody przez SMS, mailowo lub telefonicznie, gdy zabieg jest planowany wcześniej i należy do rodzaju zabiegów, które wobec pacjenta były już udzielane.[3]