Urazy kręgosłupa i rdzenia kręgowego

Wstęp

Urazy rdzenia kręgowego prawie zawsze łączą się z uszkodzeniem kręgosłupa. Najczęściej mamy do czynienia z urazami kręgosłupa bez uszkodzenia rdzenia kręgowego, z jego uszkodzeniem częściowym lub krótkotrwałym o typie wstrząśnienia. Wyróżnia się dwa rodzaje urazów rdzenia kręgowego:

• uraz penetrujący
• uraz zamknięty.
  
  

Podczas urazu zamkniętego energia przenoszona jest na struktury kręgosłupa chroniące rdzeń, prowadząc do ich złamań czy zwichnięć. Uszkodzone struktury kostne i łącznotkankowe powodują bezpośrednie zranienia bądź pośrednie uszkodzenia rdzenia poprzez ucisk.

W obrazie klinicznym uszkodzeń kręgosłupa wyróżniamy:

• złamania bez przemieszczeń
• złamania z przemieszczeniem
• zwichnięcia.
  
  

W każdym z nich rozróżniamy uraz pierwotny, często odwracalny, który może przejść w nieodwracalny uraz wtórny.

Siły działające w różnych kierunkach powodują skręcanie, rozciąganie, ściskanie czy stłuczenie rdzenia wskutek jego gwałtownych przemieszczeń wewnątrz kanału kręgowego. W takich przypadkach mówimy o uszkodzeniu rdzenia kręgowego bez obrażeń kręgosłupa. W zależności od rodzaju działających sił i mechanizmu urazu uszkodzenie rdzenia może być:

• całkowite lub
• częściowe.

Epidemiologia

W USA dochodzi do 10-12 tys. przypadków urazów rdzenia rocznie, z czego 4 tys. poszkodowanych ginie na miejscu wypadku, a tysiąc umiera podczas późniejszego leczenia. Przyjmuje się, że w innych krajach urazy kręgosłupa z uszkodzeniem rdzenia dotyczą 800 osób na milion mieszkańców. W ok. 80% przypadków są to młodzi mężczyźni, w 2/3 poniżej 30 r.ż., co niesie za sobą konsekwencje społeczne i ekonomiczne. Roczne koszty leczenia oraz zubożenie kasy państwowej, wynikające z braku opłat podatkowych tej grupy wiekowej, wynoszą w USA ponad 4 miliardy dolarów.

POZIOM urazu

Najczęściej, bo aż w ok. 55%, są to uszkodzenia szyjnego odcinka rdzenia. W pozostałych odcinkach rdzenia uszkodzenia występują w ok. 15% na każdym poziomie. W 10-15% przypadków zdarzają się uszkodzenia rdzenia na innym poziomie niż miejsce pierwotnego obrażenia kręgosłupa. Ryzyko śmierci w uszkodzeniach rdzenia w odcinku szyjnym związane jest z poziomem uszkodzenia. Jest ono 7-krotnie większe w przypadkach uszkodzeń na poziomach C1, C2, C3 niż w segmentach niższych.

Przyczyny i zapobieganie

Za najczęstsze przyczyny obrażeń kręgosłupa z uszkodzeniem rdzenia uznaje się wypadki komunikacyjne, urazy sportowe i w pracy, upadki z wysokości, napady. W związku z powszechnym używaniem pasów bezpieczeństwa i poduszek powietrznych zmniejszają s...