Niedokrwistość u pacjentów onkologicznych
lek. Agata Ogłoza
- Czynniki wywołujące niedokrwistość u chorych na nowotwory
- Diagnostyka i leczenie w świetle aktualnych wytycznych
- Korzyści i ograniczenia związane z przetaczaniem koncentratu krwinek czerwonych, dożylną suplementacją żelaza oraz stosowaniem czynników stymulujących erytropoezę
Niedokrwistość jest to stan chorobowy, w którym dochodzi do spadku stężenia hemoglobiny (Hb), liczby krwinek czerwonych (RBC – red blood cells), wskaźnika hematokrytowego (Hct) poniżej wartości prawidłowych. Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO – World Health Organization) niedokrwistość u osób dorosłych można rozpoznać, gdy zawartość Hb spada <13 g/dl u mężczyzn i <12 g/dl u kobiet. Ze względu na nasilenie niedokrwistość dzieli się na: łagodną, umiarkowaną, ciężką i zagrażającą życiu (Hb <6,5 g/dl). Niezależnie od przyczyny i rodzaju niedokrwistości do jej skutków należą: osłabienie, łatwa męczliwość, upośledzenie koncentracji i uwagi, ból i zawroty głowy, tachykardia i duszność (w ciężkiej postaci), bladość skóry i błon śluzowych (zażółcenie w niedokrwistości hemolitycznej). Mimo coraz częstszego stosowania terapii celowanych w leczeniu nowotworów niedokrwistość pozostaje częstym powikłaniem terapii przeciwnowotworowej i występuje nawet u 40-50% pacjentów onkologicznych.
Niedokrwistość definiuje się jako związaną z chorobą nowotworową (CRA – cancer-related anemia), gdy jest ona wynikiem złośliwości nowotworu, lub jako indukowaną chemioterapią (CIA – chemotherapy-induced anemia), jeśli stanowi objaw niepożądany leczenia nowotworu1.
Patofizjologicznie niedokrwistość związana z nowotworem jest spowodowana przez jeden lub więcej z trzech podstawowych mechanizmów:
- nieefektywną erytropoezę
- hemolizę
- utratę krwi.
Procesy te w populacji pacjentów onkologicznych stanowią skutek mielosupresyjnego działania chemioterapii, zajęcia szpiku kostnego przez nowotwór, niedoboru witamin, niedoboru erytropoetyny w przebiegu przewlekłej choroby nerek lub też samej choroby rozrostowej bądź towarzyszących jej częstych infekcji.
Epidemiologia
W grupie chorych na nowotwory niedokrwistość występuje stosunkowo często, wg danych klinicznych z różnych ośrodków stwierdza się ją nawet w ponad 40% przypadków. W grupie pacjentów, którzy otrzymali chemioterapię i/lub radioterapię, częstość wystę...
Niedokrwistość wiąże się z utrudnionym transportem tlenu do komórek, a hipoksja guza, prowadząc do kwasicy tkankowej i wytwarzania reaktywnych form tlenu (ROS – reactive oxygen species), sprzyja progresji nowotworu, powstawaniu przerzutów, zmniejs...
