Temat numeru
Powiększone węzły chłonne – kiedy kierować do hematologa
dr n. med. Magdalena Witkowska
- Na co zwrócić uwagę w wywiadzie i badaniu przedmiotowym pacjenta, u którego stwierdza się powiększenie węzłów chłonnych
- Możliwe przyczyny limfadenopatii (akronim MIAMI)
- Badania, które należy przeprowadzić w zależności od etapu diagnostyki
Węzły chłonne są prawidłowymi strukturami i niektóre z nich można wyczuć w trakcie badania przedmiotowego u osób zdrowych, szczególnie u małych dzieci. Powiększenie węzłów chłonnych jest często spotykanym objawem w codziennej praktyce lekarskiej.
Nieprawidłowe powiększenie węzłów chłonnych (limfadenopatia) może być spowodowane błahymi przyczynami, takimi jak stan zapalny, lub być objawem wskazującym na ciężką chorobę układową. W każdym przypadku niewyjaśnionej, przedłużającej się limfadenopatii należy przeprowadzić diagnostykę ustalającą przyczynę takiego stanu. Związek między powiększonymi węzłami chłonnymi a zmianami nowotworowymi może być silnym bodźcem lękowym, dlatego lekarz powinien wiedzieć, kiedy należy uspokoić pacjenta, a kiedy pojawiają się wystarczające powody, by skierować chorego do dalszej diagnostyki.
Budowa układu chłonnego
Układ chłonny (inaczej limfatyczny) jest to otwarty układ krążenia, który wchodzi w skład układu odpornościowego. Należą do niego krążąca w naczyniach limfatycznych chłonka oraz tkanka limfatyczna, z której zbudowane są narządy limfatyczne. Narządy limfatyczne dzielimy na:
- centralne – grasica i szpik kostny, które odgrywają decydującą rolę w funkcjonalnym dojrzewaniu limfocytów
- obwodowe – węzły chłonne, śledziona, migdałki podniebienne i wyrostek robaczkowy.
Praktyczna znajomość obszaru anatomicznego spływu chłonki jest bardzo pomocna w ustaleniu rozpoznania różnicowego w przypadku limfadenopatii. U dorosłego człowieka znajduje się około 600 węzłów chłonnych, które są rozmieszczone w całym organizmie. Występują w skupiskach lub pojedynczo. Do głównych grup węzłów chłonnych należą węzły chłonne: szyjne, podżuchwowe, pachowe i pachwinowe. Budowę układu chłonnego przedstawiono na rycinie 1.
Czym jest limfadenopatia?
Limfadenopatia to nazwa określająca powiększenie węzłów chłonnych niezależnie od przyczyny. Średnica węzłów chłonnych u osób zdrowych nie powinna przekraczać 1-2 cm, natomiast większość z nich jest mniejsza. Limfadenopatię można wykryć zarówno w badaniu przedmiotowym, jak i obrazowym, m.in. w ultrasonografii1.
Powiększenie węzłów chłonnych tylko w określonej lokalizacji określa się mianem limfadenopatii zlokalizowanej, np. szyjnej, pachowej itd. W przypadku zmian w większej liczbie węzłów chłonnych położonych w różnych partiach ciała mówi się o limfadenopatii uogólnionej.
