Cel pracy

Przedstawienie leczenia bólu przebijającego (BP) u 15 pacjentów w okresie przed napromieniowaniem oraz w 7 i 30 dniu po paliatywnej radioterapii – analiza przypadków.

Materiały i metody

W latach 2020-2022 przeprowadzono ocenę 15 pacjentów leczonych paliatywną radioterapią. Badano czynniki zewnętrzne, które wiązały się z występowaniem BP w trakcie leczenia, takie jak wychodzenie z domu, ubieranie się, przygotowanie posiłku, oddawanie moczu, zmiana pozycji ciała podczas radioterapii, a także parametry medyczne pacjenta, m.in. wiek, płeć, lokalizacja nowotworu, stan ogólny pacjenta, typ bólu. Oceniano nasilenie bólu w 10-punktowej skali przed napromieniowaniem oraz 7 i 30 dni po zakończeniu terapii. Dodatkowo analizowano wielkość dawki fentanylu podjęzykowego przed leczeniem napromieniowaniem i po nim.

Wyniki

Paliatywne napromienianie przeprowadzono u wszystkich pacjentów. Po zakończeniu radioterapii zaobserwowano zwiększenie liczby incydentów BP z 3 do 10 dziennie, średnio 8 na dobę, oraz wzrost liczby pacjentów odczuwających ból o nasileniu 9-10 wg skali punktowej. W 7 dniu od zakończenia radioterapii występowało 2-6 incydentów BP, średnio 4 na dobę, natomiast po 30 dniach od zakończenia leczenia liczba incydentów BP zmalała do 2-4 na dobę. W 30 dobie zaobserwowano również zmniejszenie nasilenia bólu oraz zmniejszenie występowania BP związanego z czynnikami zewnętrznymi.

Wnioski

Zastosowanie radioterapii paliatywnej u pacjentów z chorobą nowotworową wpłynęło na zmniejszenie dawki oraz częstości stosowania fentanylu podjęzykowego w bólu przebijającym.

Paliatywna radioterapia zmniejszyła częstość, liczbę i nasilenie w 10-stopniowej skali bólowej występowania incydentów BP.

Wstęp

W ogólnej populacji chorych na nowotwory częstość występowania bólu podstawowego lub przebijającego wynosi 52,2%, jednak u pacjentów z zaawansowaną chorobą nowotworową częstość ta jest znacznie większa i wynosi ok. 80%^1,2. Ból dla chorych onkologicznych to nie tylko subiektywne i przykre odczucie łączące wszystkie rodzaje bolesności występujące w przebiegu choroby, lecz także objaw, który uniemożliwia normalne funkcjonowanie w społeczeństwie. Ból przebijający to nagłe i przemijające nasilenie dolegliwości bólowych u pacjentów w przebiegu choroby nowotworowej. Z uwagi na napadowy charakter i szybkie narastanie (3-5 minut), znaczne nasilenie, krótki czas trwania (30-90 minut) ból przebijający wymaga zastosowania skutecznego leczenia^2,3. W celu uzyskania pełnego obrazu BP w literaturze dostępne są kwestionariusze: Alberta Breakthrough Pain Assessment (ABPAT)⁴ oraz Breakthrough Pain Assessement Tool (BAT)⁵. Są to narzędzia stosowane w diagnostyce i oceniające skuteczność prowadzonego leczenia.