Otyłość u dzieci – wpływ na rosnący układ kostno-stawowy
prof. dr hab. n. med. Grzegorz Kandzierski1
dr n. med. Marek Okoński1
dr n. med. Jolanta Taczała2
lek. Sławomir Szczepaniak3
- Niekorzystny wpływ nadwagi i otyłości na narząd ruchu u dzieci
- Możliwości korekcji koślawości kolan w przebiegu otyłości oraz wskutek małej aktywności dzieci i młodzieży
- Celowość leczenia uzdrowiskowego dzieci i młodzieży z nadwagą/otyłością oraz ze związanymi z nimi chorobami narządu ruchu
Otyłość u dzieci znana jest od wieków, ale w ostatnich latach w Stanach Zjednoczonych, Europie, a także w Polsce obserwujemy gwałtowne nasilenie występowania tego zjawiska. Pandemia COVID-19, zdalne nauczanie i związane z tym zarówno brak aktywności ruchowej, jak i nadmierne spożywanie pokarmów doprowadzają do rozwoju zespołu chorobowego otyłości. Często problem ten dotyczy całych rodzin, wiąże się z niewłaściwym sposobem odżywiania i nieaktywnym trybem życia. Nadmierne obciążenie rosnącej kości wpływa negatywnie na jej wzrost i zaburza oś, wskutek czego rozwija się najczęściej niefizjologiczna koślawość kolan.
Specyfika aktywności chrząstek wzrostowych oraz zmienność osi kończyn dolnych u dzieci i młodzieży
Chrząstki wzrostowe kości długich u dzieci są strukturami czułymi na oddziaływanie czynników zewnętrznych. Zbyt duże obciążanie mechaniczne chrząstek wzrostowych rosnącego organizmu przez nadmierną masę ciała może spowodować zmianę osi kończyn dolnych1,2.
Oś kończyn dolnych u dzieci zmienia się wraz z wiekiem. U noworodka i niemowlęcia obserwujemy fizjologiczną szpotawość (zniekształcenie w kształcie litery O), która w 2 roku życia przechodzi w fizjologiczną koślawość (zniekształcenie podobne do litery X), a w wieku 6-7 lat kończyny dolne stają się proste. Nadwaga i otyłość powodują nadmierne obciążenie bocznej części chrząstek wzrostowej kości udowej i bliższej, bocznej części kości piszczelowej, hamując proces rośnięcia w tym obszarze. Zniekształcenie koślawe powiększa się i może być przyczyną zaburzeń osi kolan na całe dorosłe życie. Przeciążenia przedziału bocznego stawu kolanowego u dorosłych inicjują zmiany zwyrodnieniowe kolan i skutkują koniecznością wymiany stawów (alloplastyka, protezowanie).
Pozostawanie koślawej osi kończyny u dzieci i młodzieży jest przyczyną także konfliktu rzepkowo-udowego, a nawet zwichnięcia bocznego rzepki.
Deformacja koślawa stawu kolanowego związana jest przede wszystkim ze słabością głowy przyśrodkowej mięśnia czworogłowego (mięśnia obszernego przyśrodkowego). Mięsień czworogłowy uda umożliwia sprawne funkcjonowanie stawu kolanowego. Koślawość kol...
