Praktyka kliniczna
Diagnostyka i leczenie skórnych odczynów polekowych
Prof. dr hab. med. Magdalena Czarnecka-Operacz, lek. med. Magda Wachal, dr hab. med. Dorota Jenerowicz
Skóra jest narządem, w obrębie którego najczęściej manifestują się działania niepożądane leków. Skórne odczyny polekowe stanowią ok. 60-70 proc. ogółu niepożądanych reakcji polekowych (ADR – adverse drug reaction). Duża powierzchnia skóry, jej aktywność immunologiczna i metaboliczna, powodują, że skóra spełnia niejako rolę narządu sygnałowego czy swoistego ekranu, na którym prezentowana jest odpowiedź ustroju.
Działania niepożądane leków stanowią złożony problem diagnostyczny w praktyce klinicznej lekarza dermatologa. Ze zjawiskiem nadwrażliwości na leki (DHS – drug hypersensitivity) spotykamy się coraz częściej. Odsetek hospitalizacji spowodowanych działaniami niepożądanymi leków różni się w poszczególnych krajach i wynosi od 3 do 6 proc. Niewątpliwie jest to spowodowane coraz większą ilością stosowanych preparatów leczniczych, łączeniem różnych grup leków, a także zwiększającą się ilością przyjmowanych suplementów diety i e leków stanowią złożony problem diagnostyczny w praktyce klinicznej lekarza dermatologa. Ze zjawiskiem nadwrażliwości na leki (DHS – drug hypersensitivity) spotykamy się coraz częściej. Odsetek hospitalizacji spowodowanych działaniami niepożądanymi leków różni się w poszczególnych krajach i wynosi od 3 do 6 proc. Niewątpliwie jest to spowodowane coraz większą ilością stosowanych preparatów leczniczych, łączeniem różnych grup leków, a także zwiększającą się ilością przyjmowanych suplementów diety i leków dostępnych bez recepty (OTC – over-the-counter drugs).
Wspólną cechą skórnych reakcji polekowych jest ich ogromna heterogenność i zróżnicowany obraz kliniczny. Do najczęściej spotykanych skórnych odczynów polekowych należą:
- pokrzywka i obrzęk naczynioruchowy,
- osutka plamisto-grudkowa,
- zmiany skórne o charakterze rumieni,
- plamice.
Najczęściej objawy mają charakter łagodny, jednak niekiedy mogą również prezentować się pod postacią ciężkich reakcji typu zespołu Stevensa-Johnsona, zespołu Lyella (toksycznej nekrolizy naskórka, ang. TEN – toxic epidermal necrolysis) czy AGEP (uogólnionej osutki krostkowej, ang. acute generalized exanthematous pustulosis).
Do leków, które najczęściej prowokują pojawianie się zmian skórnych, należą głównie antybiotyki β-laktamowe, sulfonamidy oraz leki przeciwbólowe i przeciwzapalne.
Diagnostyka skórnych odczynów jest złożona. Wynika to między innymi z faktu, iż patomechanizm większości odczynów polekowych nie został do końca poznany. Skórne odczyny polekowe mogą powstawać w mechanizmie immunologicznym, wówczas etiopatogeneza ...
