Teoria i praktyka

Odmienności kliniczne łuszczycy u dzieci

Lek. Julita Świątecka-Czaj1
Dr hab. med. Aneta Szczerkowska-Dobosz2
Lek. Dorota Purzycka-Bohdan2

1Oddział Dermatologii, Copernicus Podmiot Leczniczy Sp. z o.o. w Gdańsku

2Katedra i Klinika Dermatologii, Wenerologii i Alergologii, Gdański Uniwersytet Medyczny

Adres do korespondencji: Dr hab. med. Aneta Szczerkowska-Dobosz, Katedra i Klinika Dermatologii, Wenerologii i Alergologii, Gdański Uniwersytet Medyczny, ul. Kliniczna 1a, 80-402 Gdańsk, tel. 58 349 25 80, faks 58 349 25 86, e-mail: adobosz@gumed.edu.pl

Small %c5%9awiatecka czaj julita opt

Lek. Julita Świątecka-Czaj

Small aneta szczerkowska  do opt

Dr hab. med. Aneta Szczerkowska-Dobosz

Small dorota purzycka bohdan opt

Lek. Dorota Purzycka-Bohdan

Łuszczyca jest częstą, przewlekłą, zapalną chorobą skóry o nawrotowym przebiegu.[1-3] Etiologia łuszczycy jest złożona i obejmuje współdziałanie czynników genetycznych i środowiskowych. Kluczową rolę w patogenezie choroby odgrywa aktywacja układu immunologicznego, która prowadzi do nadmiernej proliferacji i nieprawidłowego różnicowania się keratynocytów.

Celem artykułu jest zwrócenie uwagi na łuszczycę w populacji pediatrycznej, która mimo zazwyczaj typowego obrazu klinicznego może stanowić wyzwanie diagnostyczne.

Według danych literaturowych łuszczyca dotyczy od 2,0[1] do 4,8 proc.[4] światowej populacji. Istnieją także doniesienia o wyższym wskaźniku zachorowalności sięgającym nawet 8,5 proc. w niektórych krajach Europy Północnej.[5]

Choroba u dzieci manifestuje się takim samym wykwitem pierwotnym – rumieniową grudką pokrytą srebrzysto-białą łuską. Klasyfikacja kliniczna łuszczycy dzieci i dorosłych jest podobna, choroba u dzieci ma jednak pewne cechy odróżniające ją od łuszczycy dorosłych. Zalicza się do nich:

  • obraz kliniczny,
  • umiejscowienie wykwitów łuszczycowych,
  • specyficzne czynniki prowokujące,
  • przebieg choroby,
  • postępowanie terapeutyczne.[1]

Epidemiologia i etiopatogeneza

Zapadalność na łuszczycę wśród dzieci w wieku 0-18 lat szacuje się na 40,8/100 000 osób, zaś chorobowość oszacowano na 1 proc.[2,5] Niektóre obserwacje wskazują na tendencję wzrostową zachorowań zarówno wśród dzieci, jak i dorosłych, która może być związana ze zwiększeniem roli czynników ryzyka takich jak otyłość, stres czy też większą świadomością choroby wśród społeczeństwa.[5]

W zależności od wieku, w którym choroba się rozpoczyna, wyróżnia się dwa typy łuszczycy:

  • typ I – o wczesnym początku, ujawniający się ≤ 40. r.ż.,
  • typ II – o późnym początku ujawniający się > 40. r.ż. zazwyczaj rozpoczynający w piątej lub szóstej dekadzie życia.[5]


U jednej trzeciej chorych pierwsze objawy łuszczycy pojawiają się przed 20. r.ż.,[1-3,6,7] a choroba ta stanowi 4 proc. dermatoz dziecięcych do 16. r.ż.[8] W 2 proc. przypadków objawy pojawiają się przed ukończeniem 2. r.ż.[3] W zależności od badanej populacji niektórzy autorzy podają częstsze występowanie choroby u dziewczynek,[3,7,9] zaś inni badacze wskazują na podobną częstość choroby u obu płci.[4,10]

Mimo że patogeneza łuszczycy nie jest w pełni poznana, to genetyczne uwarunkowanie choroby nie budzi wątpliwości. O genetycznym tle choroby świadczy jej rodzinne występowanie, którego częstość u krewnych pierwszego stopnia szacuje się na 6,2 do 54,7 proc.[11] Odsetek dzieci z dodatnim wywiadem rodzinnym u dowolnego członka rodziny wynosi 4,5 do 88 proc. w zależności od badanej populacji i metody badawczej.[11] Prawdopodobieństwo rozwoju łuszczycy u dziecka w przypadku dodatniego wywiadu rodzinnego znacznie się zwiększa, osiągając 70 proc. ryzyka w przypadku, jeżeli choruje obydwoje rodziców, zaś 15 proc. – gdy choruje tylko jeden rodzic.[10] Kolejnym dowodem świadczącym o genetycznym uwarunkowaniu łuszczycy jest wyższy wskaźnik współistnienia łuszczycy (concordance rate) u bliźniąt monozygotycznych w porównaniu z bliźniętami dwuzygotycznymi.[6]

Czynniki wyzwalające

Do głównych czynników wyzwalających wysiew zmian łuszczycowych u dzieci należy stres i infekcje górnych dróg oddechowych.[7,9,11] Szacuje się, że ok. 70 proc. zachorowań na łuszczycę w wieku dziecięcym jest poprzedzonych infekcją.[3,8] Szczególnie istotna korelacja występuje pomiędzy zakażeniem paciorkowcowym a wysiewem wykwitów drobnogrudkowych, określanych jako łuszczyca kropelkowata (psoriasis guttata). Dobrze udokumentowany jest związek choroby z przebytym paciorkowcowym zakażeniem gardła, nieco rzadziej z paciorkowcowym zakażeniem odbytu.[12] Wśród innych czynników infekcyjnych wymienia się infekcje bakteryjne inne niż paciorkowcowe oraz infekcje wirusowe.

Stres psychiczny jest częstym czynnikiem wyzwalającym wysiew zmian łuszczycowych u dzieci, zwiększa także ryzyko pierwszego w życiu wysiewu wykwitów skórnych.[11] Dzieci cierpiące na łuszczycę częściej mają problemy z nawiązywaniem relacji z rówieśnikami, cierpią z powodu obniżonej samooceny oraz uczucia przewlekłego świądu, który dotyczy większości chorych.[1] Kolejnym poznanym czynnikiem ryzyka rozwoju łuszczycy jest otyłość. Udowodniono, że wskaźnik masy ciała (BMI) > 26 istotnie zwiększa prawdopodobieństwo zachorowania na łuszczycę u dzieci.[11] Ponadto w wieku dziecięcym, podobnie jak i dorosłym, wysiew zmian mogą prowokować drobne urazy bądź otarcia skóry (objaw Köbnera). Inaczej niż u dorosłych leki tylko sporadycznie stanowią przyczynę wysiewu zmian łuszczycowych u dzieci.[13]

Obraz kliniczny

Typowe zmiany skórne w przebiegu łuszczycy mają postać dobrze odgraniczonych od zdrowej skóry, rumieniowych ognisk pokrytych biało-srebrną łuską. Po zdrapaniu łuski dochodzi do punkcikowatego krwawienia (objaw Auspitza). Charakterystyczne dla morfologii blaszek łuszczycowych wieku dziecięcego są mniejsze rozmiary ognisk i mniejsza grubość nacieku w porównaniu ze zmianami skórnymi występującymi u dorosłych.[1,6] U dzieci blaszki łuszczycowe częściej zajmują okolicę zginaczy i twarz.[14] Jeśli jest to jedyna lokalizacja łuszczycy, to rozpoznanie może być trudne.

Najczęstszą postacią kliniczną łuszczycy u dzieci, podobnie jak u dorosłych, jest przewlekła łuszczyca plackowata, nazywana potocznie łuszczycą zwyczajną (psoriasis vulgaris).[1-3,7,8,11] Typowe umiejscowienie zmian skórnych to okolica łokci oraz kolan. Grudki powiększają swoje rozmiary odśrodkowo, tworząc większe blaszki łuszczycowe o wielkości monet, które mogą zlewać się w większe ogniska chorobowe o nieregularnych kształtach (ryc. 1). W młodszym wieku łuszczycowe zmiany skórne często zajmują:

Small rycina 1 opt

Ryc. 1. Łuszczyca zwyczajna (psoriasis vulgaris) u 8-letniego chłopca. Charakterystyczne dla wieku dziecięcego zajęcie skóry twarzy. W obrębie skóry kończyn i tułowia widoczne dobrze odgraniczone od zdrowej skóry liczne rumieniowe ogniska pokryte srebrzysto-białą łuską, o zapalnym, lekko wysiękowym charakterze.

Do góry