Od psychologa do diabetologów
Wybrane zasady budowania komunikacji lekarza z pacjentem
Dr n. med. Mariola Kosowicz
Relacja lekarza z pacjentem chorym na cukrzycę to najczęściej relacja długoterminowa, dynamiczna i wymagająca od obydwu stron dużych umiejętności interpersonalnych. Błędne jest jednak założenie, że każda ze stron – lekarz i pacjent – powinna na równi posiadać umiejętności budowania poprawnej komunikacji.
Pacjent ma prawo nie rozumieć języka medycznego, nie radzić sobie ze stresem związanym z chorobą, nie mieć wystarczającej wiedzy o zachowaniach prozdrowotnych i umiejętności komunikowania swoich potrzeb. W relacji lekarza z pacjentem to lekarz, z faktu wykonywania zawodu społecznego zaufania, jest zobowiązany posiadać pogłębione umiejętności modelowania przebiegu komunikacji z pacjentem. Relacja między nimi odbywa się na dwóch poziomach. Pierwszy to poziom zadaniowy, o charakterze asymetrycznym, gdzie lekarz staje się dla pacjenta przewodnikiem, który formułuje diagnozę, określa sposoby leczenia i weryfikuje postępy w leczeniu. Drugi poziom dotyczy umiejętności komunikacyjno-terapeutycznych lekarza, dzięki którym może on oddziaływać na postawę pacjenta na poziomie komunikacji i radzenia sobie ze stresem związanym z chorobą.[1]
Kompetencje do komunikowania się z pacjentem
Komunikacja stanowi podstawę relacji interpersonalnych. Źle prowadzona powoduje wyczerpanie emocjonalne, jak również wypracowanie niekorzystnych schematów w relacjach, nie tylko ma poziomie pracy zawodowej.
Dlatego tak istotną rolę w podejmowaniu jakichkolwiek czynności odgrywa motywacja. W komunikacji lekarza z pacjentem motywacją do poprawnej komunikacji może być chęć porozumienia się z osobą chorą, osiągnięcie zamierzonych celów terapeutycznych, stworzenie sprzyjających warunków do otworzenia się pacjenta na nowe sposoby postępowania.
W literaturze przedmiotu kładzie się nacisk na trzy główne cele komunikacji w relacji personelu medycznego z pacjentem:
1) tworzenie dobrej relacji interpersonalnej opartej na wzajemnym szacunku, zrozumieniu i zaufaniu,
2) wymianę informacji w sposób jasny i zrozumiały dla odbiorcy,
3) umiejętne podejmowanie wspólnej decyzji o leczeniu.[2]
Osobista motywacja lekarza do kompetentnego komunikowania się z pacjentem opiera się na dojrzałym przyjęciu roli osoby, od której wymaga się profesjonalizmu nie tylko w obrębie reprezentowanej specjalności medycznej, lecz także w kształtowaniu relacji interpersonalnych.[3]
Umiejętne rozpoznanie rozmówcy
Chcąc postawić diagnozę, lekarz musi opierać się na rzetelnej ocenie stanu zdrowia pacjenta. Natomiast w praktyce komunikacji pomocna jest m.in. ocena sposobu zachowania pacjenta, jego dane socjodemograficzne, cechy osobowości, sposób redukcji nap...
