Jak najlepiej i najbezpieczniej uzyskać ciążę u pacjentek z zespołem policystycznych jajników

prof. dr hab. n. med. Jacek Szamatowicz

Klinika Ginekologii i Ginekologii Onkologicznej UM w Białymstoku

Adres do korespondencji: prof. dr hab. n. med. Jacek Szamatowicz, Klinika Ginekologii i Ginekologii Onkologicznej UM w Białymstoku, ul. Skłodowskiej 24 a, 15-276 Białystok; e-mail: szamatj@umb.edu.pl

Wprowadzenie

Zespół policystycznych jajników (polycystic ovarian syndrom, PCOS) należy do najczęstszych przypadłości u kobiet w wieku rozrodczym. Jest chorobą heterogeniczną, o niejasnej etiologii, prowadzi do zaburzeń owulacji, nieregularnych krwawień miesiączkowych i objawów nadmiernej produkcji androgenów. Szacuje się że jest nim dotkniętych 6-12% populacji kobiet. Wielkość ta została ustalona na podstawie szeregu przeprowadzonych badań, między innymi nad populacją kobiet przyjmowanych do pracy w południowowschodnich stanach Stanów Zjednoczonych,1 kobiet poszukujących porady na wyspie Lesbos w Grecji,2 dawczyń krwi w Madrycie,3 studentek i pacjentek zgłaszających się do ginekologa w Oxfordzie,4 kobiet w Adelajdzie5 oraz na podstawie analizy stanu zdrowia kobiet w Iranie.6 Jeżeli przeanalizujemy dane Światowej Organizacji Zdrowia oceniające populację 827 kobiet z grupą drugą zaburzeń jajeczkowania, to 55% z nich będzie miało zespół PCO według kryteriów Narodowego Instytutu Zdrowia (NIH) z 1990 roku, ale już u 91% będzie można stwierdzić PCOS, jeżeli zastosujemy kryteria rotterdamskie7 z 2003 roku.

Patogeneza i rozpoznawanie

Patogeneza zespołu PCO nie jest do końca jasna, wiadomo jednak, że punktem wyjścia powstania tego zespołu jest hiperinsulinizm, który powoduje zmniejszenie stężenia białka wiążącego hormony płciowe (sex hormone binding globulin, SHBG) i wzrost produkcji androgenów przez jajnik.8 Wiadomo także, że jest to zespół zaburzeń szlaków metabolicznych i genetycznych podobnych jak w chorobach układu krążeniowo-oddechowego, cukrzycy typu 2 czy zespołu metabolicznego.9 Podstawowe cechy PCOS obejmują więc efekty nadmiaru androgenów, zaburzenia owulacji i charakterystyczny obraz jajników (co najmniej 8 pęcherzyków średnicy 3-8 mm leżących na obwodzie jajnika i jasno świecąca stroma) w badaniu ultrasonograficznym. Dla rozpoznania tego zespołu najbardziej przydatne są kryteria rotterdamskie, które obejmują potwierdzenie dwóch z trzech kryteriów: rzadkie miesiączki lub ich brak, hiperandrogenizm lub hiperandrogenemia i policystyczne jajniki w badaniu USG. W diagnostyce różnicowej zespołu PCO trzeba także uwzględnić inne przyczyny hiperandrogenizmu i rzadkiego miesiączkowania. Należy pamiętać o oznaczeniu FSH, prolaktyny, TSH i 17-OH-progesteronu w wybranych przypadkach. W trakcie wizyty konieczne są: zmierzenie ciśnienia krwi, ocena BMI, profil lipidowy i test obciążenia glukozą.7 Przed rozpoczęciem leczenia niepłodności należy także omówić z pacjentką zagadnienia związane ze zdrowym trybem życia, zaprzestaniem palenia tytoniu i rozpoczęciem przyjmowania kwasu foliowego. Niezwykle istotne jest omówienie z pacjentką próby regulacji masy ciała. Może to pozwolić przywrócić owulację, zmniejsza także ryzyko powstania różnych powikłań związanych z przebiegiem ciąży.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Postępowanie w celu uzyskania ciąży u pacjentek Z PCOS

Rzadkie występowanie lub brak owulacji u kobiet z zespołem policystycznych jajników jest przyczyną zgłaszania się pacjentek do ginekologa w celu uzyskania ciąży. Problemem, z którym [...]

Postępowanie w pozaustrojowym zapłodnieniu u pacjentek z PCOS

Program pozaustrojowego zapłodnienia u pacjentek z zespołem PCO ma swoje specyficzne aspekty. Nie ma wprawdzie problemów z uzyskaniem dużej liczby komórek jajowych, zauważa się [...]

Zespół hiperstymulacji jajników

Zespół hiperstymulacji jajników należy do najczęstszych i najpoważniejszych powikłań leczenia metodą zapłodnienia pozaustrojowego. Patogeneza tego zespołu nie jest do końca wyjaśniona, nie [...]

Podsumowanie

Prowadzenie kontrolowanej hiperstymulacji jajników jest najważniejszym etapem leczenia pacjentek z zespołem policystycznych jajników. Protokół anatagonista-agonista jest najlepszą opcją terapeutyczną, przy czym powinno [...]
Do góry