Niewydolność serca

Redaktor działu: prof. dr hab. n. med. Jadwiga Nessler Klinika Choroby Wieńcowej, Instytut Kardiologii, Collegium Medicum, UJ, Kraków

Opieka paliatywna w niewydolności serca

Piotr Sobański

Palliativzentrum Hildegard, Bazylea, Szwajcaria

Adres do korespondencji: Dr n. med. Piotr Sobański Palliativzentrum Hildegard St. Alban-Ring 151, 4052 Basel, Schwiez

Kardiologia po Dyplomie 2013; 12 (10): 7-13

Wprowadzenie

Opieka paliatywna uważana jest zazwyczaj przez osoby niezwiązane zawodowo z medycyną i często także przez lekarzy za formę opieki związaną z leczeniem i pielęgnacją chorych znajdujących się w terminalnym okresie choroby nowotworowej. Współczesna opieka paliatywna wykracza jednak poza powyższe ramy. Według definicji WHO pojęcie opieki paliatywnej odnosi się do opieki nad chorymi na nieuleczalne, prowadzące do śmierci choroby lub nad pacjentami w zaawansowanych stadiach chorób przewlekłych. Celem opieki paliatywnej jest poprawa jakości życia pacjentów i ich najbliższych. Już przed laty dr Cecily Sounders, pionierka nowoczesnej opieki paliatywnej, uznała zapewnienie choremu nie tylko godnej śmierci, ale także spokojnego życia do wystąpienia zgonu jako najważniejszy cel postępowania. Opieka paliatywna nie tylko leczy objawy, lecz także im zapobiega. Warto więc pomyśleć o niej już wówczas, gdy chory jest zagrożony ich wystąpieniem. Głównym celem postępowania paliatywnego nie jest przyczynowe leczenie choroby, lecz poprawa jakości życia i zmniejszenie dolegliwości. Jeśli modyfikacja leczenia przyczynowego jest w stanie poprawić samopoczucie chorych, jego optymalizację należy prowadzić równolegle z włączeniem metod paliatywnych. Zastosowanie leczenia objawowego (paliatywnego) wcale nie musi oznaczać rezygnacji z leczenia przyczynowego. Taki stereotyp myślenia jest zaczerpnięty z onkologii, w której rezygnacja z aktywnego leczenia onkologicznego może poprawić jakość życia chorych dzięki zmniejszeniu działań toksycznych leków cytostatycznych (np. nudności). Z zasady staranne leczenie objawów nie jest sprzeczne z leczeniem przyczynowym, a w wielu przypadkach optymalizacja leczenia przyczynowego jest podstawą poprawy kontroli dolegliwości. W przypadku leczenia kardiologicznego odstawienie dotychczasowych leków może spowodować wystąpienie objawów (np. kołatanie serca po odstawieniu beta-adrenolityków). Oczywiście w zaawansowanych chorobach odstawienie leków zmniejszających ryzyko wystąpienia zdarzeń sercowo-naczyniowych w przyszłości wydaje się warte zastanowienia. W ten sposób można rozważyć odstawienie statyn, zwłaszcza że ostatnio donoszono o możliwości indukowania przez te leki zmęczenia, zwłaszcza u kobiet [1,2]. Coraz powszechniej mówi się o wczesnym włączaniu leczenia paliatywnego, równolegle z dotychczasowym leczeniem przyczynowym (paralell care). Wczesne leczenie paliatywne w przypadku chorych z niedrobnokomórkowym rakiem płuca przekłada się na poprawę przeżycia [3]. Leczenie paliatywne wcale nie musi więc oznaczać (jak się uważa) skrócenia życia.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Wielospecjalistyczna opieka nad chorym

Specyfiką opieki paliatywnej jest jej multiprofesjonalizm. Przy łóżku chorego pracują nie tylko lekarz, pielęgniarka, fizjoterapeuta, psycholog, dietetyk czy opiekun duchowy (często [...]

Opieka paliatywna w kardiologii

Już w 1963 r. Hinton w artykule, którego publikację uznaje się za symboliczny początek opieki paliatywnej, zwracał uwagę na cierpienie osób umierających [...]

Leczenie objawów

Staranne leczenie objawów (SENSE-Symptombehandlung) jest podstawą leczenia paliatywnego. Obecność i nasilenie dolegliwości powinno się oceniać na podstawie ustrukturyzowanych ankiet, które pozwalają [...]

Podejmowanie decyzji

Podstawą jakiegokolwiek wyboru (SENSE-Entscheidungsfindung) powinna być wiedza na temat przedmiotu decyzji i konsekwencji każdej z alternatyw. Wiedza medyczna ulega w ostatnich [...]

Zintegrowana opieka

Wielodyscyplinarna skoordynowana opieka (SENSE-Netzwerk) nad chorymi z zaawansowaną niewydolnością serca nie tylko poprawia poczucie wsparcia u chorych i ich opiekunów, ale [...]

Wsparcie

Równie ważnym etapem co leczenie objawów jest udzielenie wsparcia (SENSE-Support) rodzinie i najbliższym chorego w ostatnim okresie życia oraz po jego [...]

Opieka w okresie umierania

Jakie wyobrażenia pacjenci z niewydolnością serca mają na temat możliwych scenariuszy końca życia? Jakie mają preferencje dotyczące zakresu i metod terapii [...]

Podsumowanie

Opieka paliatywna jest raczej filozofią podejścia do pacjenta i choroby, a nie miejscem, do którego trafiają nieuleczalnie chorzy, umierający ludzie. Wspiera [...]
Do góry