Redaktor działu neuroinfekcje: prof. dr hab. n. med. Joanna Zajkowska Klinika Chorób Zakaźnych i Neuroinfekcji UM, Białystok

Leptospiroza a ośrodkowy układ nerwowy

prof. dr hab. n. med. Joanna Zajkowska1
prof. dr hab. n. med. Wiesław Drozdowski2

1Klinika Chorób Zakaźnych i Neuroinfekcji, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku

2Klinika Neurologii, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku

Adres do korespondencji: prof. dr hab. n. med. Joanna Zajkowska, Klinika Chorób Zakaźnych i Neuroinfekcji, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku, ul. Żurawia 14, 15-540 Białystok, e-mail: zajkowsk@umb.edu.pl

Leptospiroza jest zoonozą, zakaźną chorobą odzwierzęcą, wywołaną przez patogenne krętki z gatunku Leptospira interrogans.

Powoduje szerokie spektrum objawów – od łagodnych do bardzo ciężkich, żółtaczkowych, zwanych chorobą Weila. Często zajęte są opony mózgowo-rdzeniowe. Łagodne postaci leptospirozy mają przebieg rzekomogrypowy. Powodują jedynie silne bóle głowy. Ciężkie doprowadzają do niewydolności wielonarządowej, a nawet zgonu. Ze względu na wiele objawów nieswoistych i brak powszechnego dostępu do badań potwierdzających choroba wydaje się niedodiagnozowana, szczególnie w odniesieniu do układu nerwowego.

Wprowadzenie

Leptospiroza to choroba odzwierzęca wywoływana przez krętki z rodziny Leptospiracae, rodzaju Leptospira, gatunku Leptospira interrogans. Do zakażenia dochodzi po ekspozycji w środowisku, w którym występują zwierzęta chore lub będące nosicielami, wydalające krętki z moczem. W postaci rzekomogrypowej w Polsce leptospiroza znana jest jako gorączka błotna, w postaci żółtaczkowo-krwotocznej jako choroba Weila. W innych krajach nazywana jest również chorobą pasterzy świń (swineherd’s disease), gorączką pól ryżowych (rice-field fever) lub chorobą sztuttgardzką (Stuttgart disease).

Do zakażenia człowieka, poza terenami, gdzie występuje ona w postaci epidemicznej, dochodzi rzadko. Leptospiroza stanowi częste zagrożenie w krajach o ciepłym klimacie i niskich warunkach socjoekonomicznych. Epidemie pojawiają się po powodziach i ulewnych deszczach, gdy dochodzi do zanieczyszczenia zbiorników wodnych. Leptospiroza bywa przywleczona w inne rejony przez osoby podróżujące z terenów endemicznych lub uprawiające sporty wodne w stojących akwenach.

Epidemiologia

Leptospiroza występuje na całym świecie i związana jest co najmniej z 160 gatunkami ssaków. Rezerwuarem zakażenia są gryzonie, szczególnie szczury, a także zwierzęta domowe i hodowlane. Leptospiry wytwarzają postać symbiotyczną z organizmem gospodarza, przez lata mogą przetrwać w jego cewkach nerkowych i być wydalane do środowiska. Niektóre serotypy występują u pewnych gatunków zwierząt, np. L. icterohaemorrhagiae copenhagica u szczurów, L. grippotyphosa u nornic, L. canicola u psów, a L. hardjoL. pomon u bydła (tab. 1).

Leptospirozy spotykane są na całym świecie, z wyjątkiem regionów polarnych i subpolarnych. Najczęściej występują w klimacie ciepłym i wilgotnym. Na terenach endemicznych dochodzi do zachorowania nawet u 5-20% populacji w roku. Ryzyko zachorowania związane jest z miejscem zamieszkania, zawodem lub rodzajem aktywności pozazawodowej.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Biologia Leptospira interrogans

Leptospira jest bakterią wolno żyjącą w środowisku wodnym, kolonizuje również organizmy kręgowców. Istnieją szczepy patogenne i saprofityczne. Zdolność krętków do szybkiego [...]

Patomorfologia i patogeneza

Na początku dochodzi do wysiewu krętków do tkanek i krwi. Następuje uszkodzenie śródbłonka naczyń włosowatych. Reakcja odpornościowa gospodarza najczęściej szybko doprowadza [...]

Obraz kliniczny

Okres wylęgania choroby wynosi najczęściej 3-14 dni (zwykle nie dłużej niż 28). Obraz kliniczny charakteryzuje się dużą różnorodnością objawów chorobowych przy [...]

Diagnostyka

Bardzo ważną rolę w diagnostyce odgrywają dane z wywiadu oraz obraz kliniczny. W wywiadzie należy uwzględnić możliwość kontaktu z zakażoną wodą [...]

Rozpoznanie

Rozpoznanie ustala się na podstawie wywiadu, objawów klinicznych oraz wyników badań laboratoryjnych, które obejmują:

Diagnostyka różnicowa

Rozpoznanie leptospirozy utrudniają liczne objawy nieswoiste oraz ich podobieństwo do wielu innych chorób z gorączką (szczególnie z gorączką nagłą), np. grypa, [...]

Leczenie

Leptospiroza musi być leczona na oddziale obserwacyjno-zakaźnym (przymus hospitalizacji). Krętki Leptospira są zwykle oporne na wankomycynę, chloramfenikol, ryfampicynę i metronidazol. Stosuje [...]

Powikłania

W postaciach ciężkich ryzyko zgonu związane jest z krwotokiem narządowym, niewydolnością nerek, niewydolnością wątroby lub skazą krwotoczną. Przewlekanie się choroby wiąże [...]

Zapobieganie

Należy unikać bezpośredniego kontaktu ze skażoną wodą i chorymi lub padłymi zwierzętami. Pracownicy narażeni na ryzyko zawodowe (pracownicy kanalizacji) powinni nosić [...]

Podsumowanie

Leptospiroza jest zakaźną chorobą odzwierzęcą, wywołaną przez patogenne krętki z gatunku Leptospira interrogans. To choroba wielonarządowa i powinno się ją brać [...]
Do góry