Opis przypadku

Indukowane zaburzenia urojeniowe

Dr n. med. Dominik Strzelecki1

Dr n. med. Olga Józefowicz1

Opracowała Monika Stelmach

1Klinika Zaburzeń Afektywnych i Psychotycznych UM w Łodzi

Obłęd udzielony (z fran. folie à deux) to stosunkowo rzadka postać zaburzeń urojeniowych. Zgodnie z aktualną klasyfikacją chorób ICD-10 indukowane zaburzenia urojeniowe to rozwijający się u danej osoby system urojeń, początkowo występujący u innej osoby przejawiającej zaburzenia klasyfikowane jako F20-F23. Osoby te łączy niezwykle bliski związek emocjonalny oraz pozostają one we względnej izolacji od otoczenia. Osoba, u której powstają zaburzenia, nie podzielała przekonań urojeniowych przed wejściem w kontakt z osobą indukującą ani też nie chorowała na zaburzenia F20-F23. W efekcie mamy do czynienia z osobami, które mają takie same objawy urojeniowe. Najczęściej zaburzenie dotyczy najbliższej rodziny, takich par jak rodzeństwo, rodzic-dziecko, małżeństwo. Zdecydowanie rzadziej zdarzają się przypadki udzielenia choroby więcej niż jednej osobie, np. w grupach emigrantów czy też członków sekt religijnych.

Tytułowe zaburzenie do dziś pozostaje słabo rozpoznane. W literaturze znajdujemy zaledwie niewiele ponad 300 opisów folie à deux na świecie. W analizowanych przypadkach dominują indukowane urojenia o treści prześladowczej, rzadziej wielkościowej, religijnej, depresyjnej, somatycznej i erotycznej.

Obłęd udzielony w opracowanej przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) klasyfikacji ICD-10 (Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych) to zaburzenie urojeniowe podzielane przez dwie lub więcej osób blisko powiązanych ze sobą emocjonalnie. Tylko jedna z nich wykazuje objawy pierwotnego zaburzenia psychotycznego klasyfikowanego w ramach F20-F23; u drugiej (drugich) urojenia są jedynie wzbudzane i zwykle ustępują, gdy osoby te są od siebie oddzielone. Zaburzenie kodowane jest numerem F24.

Trochę historii

Pierwsze wzmianki na temat indukowanego zaburzenia urojeniowego pojawiły się m.in. w pracach Lasègue’a, Falreta czy Charcota. W historycznych doniesieniach najczęściej paranoje miały charakter religijny, m.in. słynne przypadki opętania przez diabła 70 dziewcząt w żeńskim sierocińcu w Rzymie w 1555 roku, opętania sióstr urszulanek w Loudun w latach 1632-1639 czy też zbiorowego opętania sióstr elżbietanek w Louviers w XVII wieku.

Za pierwszy opis obłędu udzielonego uważa się publikację Wiliama Harveya z 1651 roku. Angielski lekarz opisał zaburzenia urojeniowe u sióstr bliźniaczek. W 1877 roku Lasègue i Falret nadali zaburzeniu nazwę folie à deux, termin upowszechnił się w Europie i do dziś jest używany we Francji.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Patogeneza

Etiologia folie à deux nie jest do końca poznana i wymaga dodatkowych badań. Wiadomo natomiast, że niezwykle istotny wpływ na powstanie [...]

Diagnoza i leczenie

Pierwotne zaburzenia psychotyczne oraz indukowane zaburzenia urojeniowe mają podobne objawy. Najczęściej różnicowanie i prawidłowa diagnoza następują w efekcie obserwacji pacjenta, kiedy [...]

Kryteria diagnostyczne

Lasègue i Falret określili kryteria diagnostyczne oraz opisali czynniki, które mogą sprzyjać indukcji objawów psychotycznych. Za kluczowe dla powstania zaburzenia indukowanego [...]

OPIS PRZYPADKU

Mężczyzna w wieku 44 lat, żonaty, dwóch synów, pełnił służbę wojskową w randze kapitana. Po 10 latach małżeństwa w jego związku [...]
Do góry