Onkologia

Diagnostyka i leczenie chorych na raka trzonu języka

Dr n. med. Marcin Czajka1

Dr n. med. Mariusz Szuta1

Prof. dr hab. med. Jan Zapała2

1Katedra Chirurgii Czaszkowo-Szczękowo-Twarzowej, Onkologicznej i Rekonstrukcyjnej IS UJ CM w Krakowie

2Kierownik Katedry Chirurgii Czaszkowo-Szczękowo-Twarzowej, Onkologicznej i Rekonstrukcyjnej IS UJ CM w Krakowie

Rak trzonu języka jest rzadkim nowotworem złośliwym występującym najczęściej u mężczyzn w szóstej i siódmej dekadzie życia. Według danych Zakładu Epidemiologii i Prewencji Nowotworów Centrum Onkologii w Warszawie, w 2010 roku w Polsce zarejestrowano 402 nowe przypadki zachorowania na ten typ nowotworu, co stanowiło 0,28 proc. nowotworów złośliwych w kraju. Jednocześnie rak trzonu języka stanowi 24 proc. nowotworów złośliwych błony śluzowej jamy ustnej oraz 6,3 proc. nowotworów złośliwych głowy i szyi.[1]

Analizując zachorowalność na ten typ nowotworu w latach 1999-2010, można stwierdzić niewielki, ale stały wzrost nowych przypadków w poszczególnych latach (ryc. 1).

Przyrost ten jest spowodowany wzrostem zachorowalności w populacji żeńskiej, przy utrzymującej się w przybliżeniu na stałym poziomie zachorowalności wśród mężczyzn.

Charakterystyka patomorfologiczna

W obrębie trzonu języka zdecydowanie najczęściej, bo aż w 90 proc. przypadków nowotworów złośliwych, rozwija się rak płaskonabłonkowy (łac. carcinoma planoepitheliale, ang. squamous cell carcinoma) o różnym stopniu zróżnicowania histopatologicznego (G I-IV).[2-5] Najczęstszym rozpoznawanym podtypem histopatologicznym jest rak płaskonabłonkowy rogowaciejący (carcinoma planoepitheliale keratodes).[6] Raki wywodzące się z drobnych gruczołów ślinowych języka, a wśród nich: rak śluzowo-naskórkowy (carcinoma mucoepidermale), rak gruczołowato-torbielowaty (carcinoma adenoides cysticum) oraz rak z komórek surowiczych (łac. carcinoma acinosum, ang. acinic cell carcinoma), występują sporadycznie.[6-8]

Guz języka może powstawać ab initio lub rozwijać się na podłożu zmian potencjalnie złośliwych (rogowacenie białe, liszaj płaski czy rogowacenie czerwone) na skutek długotrwałego narażenia na czynniki uczestniczące w procesach inicjacji oraz promocji karcinogenezy, do których zalicza się przede wszystkim palenie wyrobów tytoniowych, nałogowe picie alkoholu czy, w krajach Dalekiego Wschodu, żucie betelu (pieprzu żuwnego).[9] Do powstawania raka, zwłaszcza zlokalizowanego na bocznej powierzchni języka, może prowadzić obecność ostrych brzegów ubytków próchnicowych, nieprawidłowo wykonanych wypełnień lub źle dopasowanych uzupełnień protetycznych, które powodują występowanie jatrogennego urazu zgryzowego i przewlekłego drażnienia błony śluzowej. W ostatnim czasie coraz częściej zwraca się uwagę na współudział infekcji wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV). Za wysoce onkogenne uważa się genotypy 16, 18, 31, 33, 45 wirusa.[6,10] W tabeli 1 przedstawiono najczęściej występujące czynniki ryzyka rozwoju raka płaskonabłonkowego trzonu języka.[9,11]

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Symptomatologia i diagnostyka chorych

Rak płaskonabłonkowy rozwija się najczęściej pod postacią kraterowatego owrzodzenia na bocznej powierzchni trzonu języka. Zmiana pokryta jest włóknikiem i ma charakterystycznie [...]

Postępowanie lecznicze w zależności od stopnia zaawansowania klinicznego

W zależności od stopnia zaawansowania klinicznego choroby nowotworowej stosuje się leczenie skojarzone, łączące w różnych sekwencjach chirurgię, radioterapię oraz chemioterapię.[3,12,14]

Zasady pooperacyjnej obserwacji

Chory po zakończeniu radykalnego leczenia raka trzonu języka powinien pozostawać w stałej obserwacji onkologicznej według następującego schematu:
Do góry