Przedstawiamy najważniejsze zasady sanacji przed przeszczepieniem oraz opieki nad pacjentem w przypadku pojawienia się zmian w jamie ustnej po dokonanym zabiegu

Pacjent przed przeszczepieniem

Większość ośrodków transplantologicznych zauważa, jak ważny wpływ na powodzenie terapii przeszczepieniem narządowym ma stan jamy ustnej. Istnieją już protokoły, w których wymagane jest odpowiednie przygotowanie stomatologiczne pacjenta do takiego zabiegu.

Sanacja jamy ustnej przygotowująca do transplantacji polega na usunięciu wszystkich możliwych ognisk infekcji, takich jak:

• zęby ze zmianami okołowierzchołkowymi,
• torbiele zawiązkowe oraz korzeniowe,
• pozostawione korzenie zębów,
• zęby z patologicznymi kieszonkami przyzębnymi występujące przy periodontopatiach zapalnych,
• ropnie przyzębne,
• zęby zatrzymane,
• procesy zapalne występujące w przypadku utrudnionego wyrzynania zębów,
• ubytki próchnicowe.

Pacjent przed przeszczepieniem narządu powinien być poinformowany o bezwzględnej konieczności utrzymania prawidłowej higieny jamy ustnej i uzyskać szczegółowy instruktaż w formie ustnej i pisemnej. Jest to istotne ze względu na skutki uboczne terapii podstawowej, mogące pojawiać się w jamie ustnej, które mogą znacznie obniżyć jakość życia pacjentów, a w niektórych przypadkach zagrażać ich zdrowiu i życiu. Należy pamiętać, że osoby poddane transplantacji narządowej znajdują się w stanie przewlekłej immunosupresji, a ich układ odpornościowy jest znacznie osłabiony. Najczęściej stosowane leki immunosupresyjne to:

• inhibitory kalcyneuryny (cyklosporyna A, takrolimus),
• syrolimus,
• leki antyproliferacyjne (cyklofosfamid, azatiopryna),
• glikokortykosteroidy.[1-3]

Pacjent po przeszczepieniu

U pacjentów po przeszczepieniu oprócz leków mają wpływ również inne czynniki zaburzające odporność, takie jak stres, niedobory pokarmowe, zaburzenia metaboliczne, antybiotykoterapia, cholestaza (po przeszczepieniu wątroby).

Do powikłań najczęściej pojawiających się i najbardziej uciążliwych zaliczają się:

• uogólniony stan zapalny jamy ustnej (mucositis),
• suchość jamy ustnej (kserostomia),
• zakażenia oportunistyczne (grzybica, opryszczka),
• ostry przebieg próchnicy zębów,
• zapalenie dziąseł i przyzębia, które może przyjmować postać zapalenia rozrostowego i martwiczo-wrzodziejącego.

Stan zapalny jamy ustnej (mucositis)

Jest to najczęściej spotykane powikłanie we wczesnym okresie po przeszczepieniu. Mucositis określane jest jako uszkodzenie bariery śluzówkowej (ang. mucosal barrier injury – MBI), zlokalizowane w obrębie jamy ustnej (oral MBI – OMBI) bądź w dalszy...