Wstęp

Analiza płynu stawowego i badania serologiczne uważane są za najważniejsze testy laboratoryjne w reumatologii klinicznej. Płyn stawowy powstaje w wyniku połączenia składników osocza dyfundujących do jamy stawowej z substancjami wytwarzanymi w obrębie stawu. Płyn stawowy pobiera się drogą nakłucia stawu (artrocentezy). Celem nakłucia jest uzyskanie materiału do badań, usunięcie płynu lub dostawowe podanie leku. Badanie płynu służy do określenia charakteru zmian toczących się w stawie i często jest podstawą rozpoznania choroby. Pozwala na ocenę nasilenia procesu zapalnego błony maziowej oraz na określenie rokowania w poszczególnych chorobach reumatycznych. Badanie płynu stawowego ma decydujące znaczenie w rozpoznaniu zapaleń stawów wywołanych zakażeniami oraz kryształami. Brak oceny płynu stawowego wyklucza możliwość szybkiego rozpoznania tych chorób oraz wdrożenia odpowiedniego leczenia.

Nakłucie jamy stawowej

Wskazania

Diagnostyczne

Wskazaniem jest poszukiwanie przyczyny zwiększonej ilości płynu stawowego, jeśli rozpoznanie budzi wątpliwości. Analiza płynu ma szczególną wartość diagnostyczną w przypadkach:

• ostrego zapalenia błony maziowej, spowodowanego
  • zakażeniem
  • kryształami (często występują: moczany sodowe, pirofosforany wapniowe; rzadko: kryształy cholesterolu, kryształy szczawianu wapniowego, lipidy w postaci kryształów)
• przewlekłego zapalenia błony maziowej spowodowanego kryształami (moczany sodowe, pirofosforany wapnia, hydroksyapatyty).

Terapeutyczne

Wskazaniem do nakłucia jest konieczność:

• odbarczenia stawu
• dostawowego podania leków (glikokorykosteroidy, kwas hialuronowy)
• wykonanie synowektomii chemicznej lub izotopowej
• oczyszczanie w przypadku zakażenia stawu.

Przeciwwskazania

Przeciwwskazaniem do nakłucia stawu są:

• INR >1,5 lub APTT ponad dwukrotnie przekraczający górną granicę normy
• liczba płytek krwi <50 000/mm³
• uraz lub zakażenie okolicy stawu
• alergia na leki znieczulające lub miejscowe środki odkażające.

Preparaty do podania dostawowego

Najczęściej podawanymi dostawowo lekami są glikokortykosteroidy. W tabeli 1 przedstawiono preparaty podawane do jamy stawowej. Podaje się też preparaty stosowane do synowektomii chemicznej lub radioizotopowej. Synowektomię chemiczną można wykonać za pomocą lauromakrogolu, natomiast do synowektomii radioizotopowej używa się takich związków jak: koloidalny cytrynian erbu (¹⁶⁹E), siarczek renu (¹⁸⁶Re) oraz cytrynian itru (⁹⁰Y).

Powikłania

Do powikłań nakłucia stawu zalicza się: