Praktyka kliniczna

Nadmierna potliwość pierwotna – aktualne możliwości terapeutyczne

Dr hab. med. Anna Lis-Święty

Katedra i Klinika Dermatologii Śląskiego Uniwersytetu Medycznego

Adres do korespondencji: Dr hab. med. Anna Lis-Święty, Katedra i Klinika Dermatologii, Śląskiego Uniwersytetu Medycznego, ul. Francuska 20-24, 40-027 Katowice

Produkcja potu jest fizjologicznym zjawiskiem odgrywającym rolę w termoregulacji organizmu. 1-3 proc. populacji zgłasza jednakże problem nadmiernej potliwości (hyperhidrosis – HH).[1] Dotyczy on z podobną częstością kobiet i mężczyzn.[1] Organizm u takich osób produkuje nadmiernie pot, w ilości, która przekracza potrzeby utrzymania prawidłowej temperatury ciała.[1] Patogeneza HH nie została dotychczas dokładnie poznana. Proces termoregulacji kontrolowany jest centralnie w przednim podwzgórzu, skąd sygnały przekazywane są włóknami nerwowymi do zwojów układu sympatycznego rdzenia kręgowego i następnie do gruczołów potowych ekrynowych. W poszczególnych okolicach ciała gruczoły są unerwione przez nerwy wychodzące ze zwojów odpowiednich segmentów rdzenia kręgowego: T2-8 – kończyny górne, T1-4 – twarz, T4-12 – tułów, T10-L2 – kończyny dolne. Acetylocholina jest pierwotnym neurotransmiterem, który stymuluje receptory nikotynowe zlokalizowane w synapsach włókien przed- i zazwojowych oraz receptory muskarynowe w gruczołach potowych. Przyjmuje się, że przyczyną HH jest nadmierna stymulacja układu sympatycznego.[2] Ostatnio stwierdzono, że w zwojach sympatycznych pacjentów z HH występuje znacząco wyższa ekspresja receptorów dla acetylocholiny w porównaniu z grupą zdrowych.[3] U pacjentów z HH gruczoły potowe ekrynowe w badaniu histologicznym nie wykazują patologii w postaci przerostu w porównaniu z gruczołami osób bez HH.[2] Gruczoły apokrynowe stymulowane adrenergicznie nie mają znaczenia w patogenezie HH.[2]

Sposoby leczenia HH należą do rzadziej opisywanych w literaturze. Zaburzenie ma jednak istotny wpływ na jakość życia, przyczynia się do wzrostu częstości infekcji skóry i dość często może wymagać interwencji lekarskiej. W artykule przedstawiono aktualne dane dotyczące dostępnych terapii HH.

Klasyfikacja

HH w zależności od podłoża klasyfikuje się do dwóch kategorii:

  • HH pierwotna,
  • HH wtórna.[4]

Rozpoznanie HH pierwotnej, która z definicji nie jest związana z towarzyszącymi stanami chorobowymi, wymaga wykluczenia potencjalnych patologii stanowiących przyczynę HH wtórnej. HH można dalej podzielić pod względem lokalizacji: regionu anatomicznego oraz lokalizacji jednostronnej lub dwustronnej, symetrycznej. Jeżeli HH dotyczy licznych okolic ciała, określana jest jako uogólniona, podczas gdy HH ograniczona obejmuje wzmożone pocenie zwykle w okolicach o symetrycznej lokalizacji.[4]

Nadpotliwość uogólniona

U pacjentów z HH uogólnioną ważne jest poszukiwanie współistniejących stanów chorobowych – HH uogólniona wtórna (tab. 1).[5] Do najważniejszych czynników patogenetycznych należą:

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Nadpotliwość ograniczona

Wzrost wydzielania potu dotyczy zwykle tylko pewnych okolic ciała i wiąże się z rozmieszczeniem gruczołów potowych (tab. 2).<<>>W obrębie stóp, [...]

Ocena nadpotliwości

Obiektywnej oceny ciężkości HH i jej powierzchni można dokonać za pomocą różnych metod:

Opcje terapeutyczne

Postępowanie jest uzależnione od postaci HH. W przypadku stwierdzenia HH wtórnej polega na leczeniu współistniejącej przyczyny. Odpowiednia terapia może przynieść szybki [...]

Nadmierna potliwość pach

Postępowanie rozpoczyna się od miejscowego stosowania soli glinu (leczenie I rzutu). Zabiegi jontoforezy znajdują niewielkie zastosowanie ze względu na trudności techniczne [...]

Nadpotliwość dłoni i stóp

Jeżeli zewnętrznie antyperspiranty nie są skuteczne, opcją terapeutyczną II rzutu jest jontoforeza.[21] Szczególnie korzystny efekt można uzyskać po zabiegach z zastosowaniem [...]

Nadmierna potliwość głowy i twarzy

Antyperspiranty zawierające sole glinu z powodu często występującego działania drażniącego mają ograniczone zastosowanie w leczeniu HH głowy i twarzy. Dobre efekty [...]

Nadmierna potliwość pachwin, szpary pośladkowej

Algorytm postępowania jest podobny jak w poprzednio omówionych lokalizacjach HH. Obejmuje również stosowanie leków systemowych, w tym oksybutyniny.[55]

Podsumowanie

Wybór opcji terapeutycznej u każdego pacjenta powinien opierać się na indywidualnej ocenie problemu HH zależnie od obszaru i nasilenia objawów, wpływu [...]
Do góry