Okiem praktyka
Ostuda – wpływ zmian hormonalnych na stan skóry
Dr n. med. Andrzej Szmurło
Ostuda i chloasma to określenia dotyczące nierównomiernych przebarwień najczęściej na policzkach i czole kobiet wystawionych na działanie światła słonecznego. Chociaż dokładna przyczyna choroby pozostaje niejasna, pośród czynników sprzyjających rozwojowi choroby wymienia się ciążę i zaburzenia hormonalne, niektóre leki fototoksyczne i działanie promieni UVA i UVB, a ostatnio podkreśla się rolę światła widzialnego. Leczenie ostudy jest trudne, także z uwagi na częste nawroty. W terapii stosuje się głównie pilingi z udziałem hydrochinonu, tretynoiny, kwasu azelainowego i kojowego, a także światło laserowe. Kluczowe wydaje się stałe stosowanie filtrów słonecznych o szerokim spektrum.
Ostudy to przebarwienia na twarzy określane mianem łacińskim melasma lub chloasma. Słowo melasma wywodzi się z greckiego określenia koloru czarnego. Z kolei chloasma oznacza kolor zielony. Chloasma odnosi się do przebarwień twarzy u kobiet w ciąży i w literaturze anglojęzycznej określane bywa także jako maska ciążowa (mask of pregnancy).[1]
Epidemiologia
Ostuda jest schorzeniem nabytym. Pojawia się symetrycznie na obu policzkach w okolicach jarzmowych, na czole i na brodzie. Polega na przebarwieniu skóry na kolor jasnobrązowy do ciemnobrązowego i czarnego u osób z ciemniejszą skórą. Występuje głównie u kobiet o fenotypie skóry od III do V według klasyfikacji Fitzpatricka, najczęściej na terenach o silnym nasłonecznieniu. I tak częstość występowania ostudy w populacji latynoskiej w południowych stanach USA wynosi 8,8 proc., do 9,1 proc. w Brazylii, podczas gdy w południowo-wschodniej Azji odsetek wśród kobiet wynosi ponad 40 proc. U rdzennych Indian żyjących w Andach powyżej wysokości 2000 m melasma pojawia się u większości kobiet i mężczyzn. Uważa się, że ludzie o I fenotypie skóry nie wytwarzają dodatkowego barwnika w stopniu takim, aby pojawiła się ostuda, a ludzie z VI fototypem skóry wytwarzają tego barwnika maksymalnie dużo i także trudno u nich wykazać ostudę. W Polsce trudno znaleźć wiarygodne dane epidemiologiczne na temat częstości występowania tego przebarwienia, ale u kobiet przyjmujących środki antykoncepcyjne i ciężarnych ten odsetek wydaje się znaczący.[2]
Choroba była znana już od czasów Hipokratesa (470-360 rok p.n.e.) i odnosiła się początkowo do przebarwień występujących na skórze pod wpływem słońca, oparzenia ogniem, mrozu lub po stanie zapalnym z innego powodu. W literaturze anglosaskiej poważ...
Etiopatogeneza
Dokładne przyczyny występowania ostudy nie są poznane. Wiadomo jednak, że do powstania przebarwień na skórze mogą prowadzić:[3]
