W dermatologii wieku dziecięcego istotną pozycję zajmuje pieluszkowe zapalenie skóry (PZS; diaper dermatitis, diaper rash, napkin dermatitis)^1-6. Nazwa „pieluszkowe” nawiązuje do występowania zmian chorobowych w okolicy podpieluszkowej wynikających ze szkodliwego działania czynników zawartych w kale i moczu, które zalegają pod pieluszką, a także ze szkodliwego działania samej pieluszki wskutek jej noszenia. PZS należy do najczęstszych chorób tej okolicy w wieku niemowlęcym i poniemowlęcym. Może wystąpić w różnym czasie używania pieluszki (chociaż rzadko w okresie noworodkowym). Bez właściwej pielęgnacji może utrzymywać się przez cały okres stosowania pieluszek lub pieluchomajtek.

Czynniki sprzyjające

Uważa się, że rozwój stanu zapalnego skóry okolicy anogenitalnej w okresie noszenia pieluszki jest spowodowany uszkodzeniem bariery skórnej przez takie czynniki, jak mocz, kał, detergenty, niewłaściwie dobrane kosmetyki i urazy mechaniczne. Konsekwencją działania wydalin jest zwiększenie wilgotności, wzrost pH skóry oraz zaburzenie miejscowej flory bakteryjnej. W warunkach wysokiego pH dochodzi do wzrostu aktywności czynników zawartych w kale (proteazy, lipazy) i w moczu (ureazy) oraz nasilenia ich działania drażniącego na skórę. Za podtrzymanie stanu zapalnego odpowiadają infekcje drożdżakowe (rzadziej bakteryjne) i zaniedbania higieniczne (możliwość uszkodzenia bardzo delikatnego naskórka podczas niewłaściwego mycia lub nieodpowiedniej pielęgnacji przez opiekunów) oraz szkodliwe działanie detergentów i mydeł^1,3-6. Sama obecność pieluszki stanowi czynnik zagrażający integralności bariery naskórkowej ze względu na tarcie mechaniczne przy poruszaniu się niemowlęcia, a także z uwagi na wilgoć i okluzję występujące pod pieluszką.

Powstaniu zmian chorobowych sprzyjają m.in. biegunka i zespoły złego wchłaniania. Wskazuje się również na związek z takimi czynnikami, jak okres ząbkowania lub rzadsza zmiana pieluch w okresie świąt własnych, kalendarzowych i długich podróży^3-5.

Obraz kliniczny

W PZS stwierdza się zlewne ogniska rumieniowe pokrywające obszary, które mają największy kontakt z pieluszką i wydalinami (wypukłości pośladków, krocze, wargi sromowe, moszna, wzgórek łonowy, podbrzusze, przyśrodkowe części ud; ryc. 1-7)1-6. Fałdy...

Należy zaznaczyć, że częste i długotrwałe stosowanie silnie działających dwufluorowanych preparatów glikokortykosteroidowych prowadzi do najcięższej, ale na szczęście najrzadszej odmiany PZS, tzw. granuloma gluteale infantum, z wytwarzaniem guzków...