Temat numeru
Liszaj płaski – aktualne metody terapeutyczne
lek. Nina Łabędź
dr hab. n. med. Adriana Polańska
prof. dr hab. n. med. Aleksandra Dańczak-Pazdrowska
- Obraz kliniczny różnych odmian liszaja płaskiego
- Leczenie miejscowe i systemowe w zależności od typu choroby
- Wyzwania terapeutyczne w praktyce dermatologicznej
Liszaj płaski (LP – lichen planus) jest przewlekłą, zapalną chorobą skóry, błon śluzowych, włosów i paznokci (ryc. 1-5), obserwowaną najczęściej u osób dorosłych w średnim wieku. Termin „liszaj płaski (LP)” pochodzi od greckiego słowa „leichen”, które oznacza „mech drzewny”, oraz łacińskiego „planus”, co oznacza „płaski” i odnosi się do wyglądu zmiany skórnej. Rozpoznanie stawia się na podstawie obrazu klinicznego i charakterystycznych cech w badaniu histopatologicznym. Wyróżniamy trzy główne typy LP:
- skórny (CLP – cutaneous lichen planus)
- błon śluzowych (MLP – mucosal lichen planus)
- mieszkowy (LPP – lichen planopilaris)1,2.
Etiopatogeneza LP nie jest w pełni poznana. Sugerowany jest udział limfocytów T w uszkodzeniu keratynocytów warstwy podstawnej naskórka. Czynnikami mogącymi indukować chorobę są antygeny wirusowe i bakteryjne, alergeny kontaktowe oraz leki. Obraz kliniczny LP różni się w zależności od jego odmiany i zajętej okolicy. Większość przypadków CLP ustępuje samoistnie po mniej więcej roku, jednak 15-20% pacjentów doświadcza nawrotu choroby1. Z kolei zmiany w LP dotyczącym błon śluzowych, włosów lub paznokci mają często charakter przewlekły i nierzadko są oporne na leczenie3. Wybór terapii powinien uwzględniać m.in. rozległość zmian LP, ich lokalizację, ryzyko działań niepożądanych poszczególnych leków, choroby współistniejące, a także dostępność danej metody terapeutycznej i związane z nią koszty.
Liszaj płaski skóry
Klasyczny CLP charakteryzuje się występowaniem swędzących, wielobocznych, płaskowyniosłych grudek barwy fioletowej (ryc. 1). Na ich powierzchni można dostrzec białawe linie, zwane siateczką Wickhama. Zmiany skórne są zwykle umiejscowione na powierzchniach zgięciowych nadgarstków, przedramionach i kończynach dolnych. Istnieje kilka odmian klinicznych CLP (tab. 1). Szacuje się, że częstość występowania choroby wynosi 0,2-1% w populacji dorosłych, bez wyraźnej predylekcji płciowej4. Najczęściej schorzenie ujawnia się w 5 lub 6 dekadzie życia, ale u 2/3 pacjentów pierwsze zmiany występują w wieku 30-60 lat1.
Leczenie miejscowe
Glikokortykosteroidy miejscowe
Glikokortykosteroidy miejscowe są pierwszą linią leczenia CLP, zwłaszcza postaci zlokalizowanej. Wykorzystuje się przede wszystkim preparaty o dużej sile działania (III i IV klasy) w postaci kremów i maści (2 × dziennie). W postaciach przerostowyc...
