Praktyka kliniczna

Jak leczyć pacjenta diabetologicznego z chorobą onkologiczną?

Dr n. med. Wioletta Mościcka-Staszczyk

Poradnia Diabetologiczna, Świętokrzyskie Centrum Onkologii w Kielcach

Adres do korespondencji: Dr n. med. Wioletta Mościcka-Staszczyk, Świętokrzyskie Centrum Onkologii, Poradnia Diabetologiczna, 25-345 Kielce, ul. Artwińskiego 3, wiolettamo@onkol.kielce.pl

Opieka diabetologiczna nad chorym onkologicznym wymaga szczególnej czujności oraz uwzględnienia w leczeniu często nagłych zmian sytuacji zdrowotnej. Z punktu widzenia diabetologa w związku z leczeniem onkologicznym istotne są stany, które wpływają na poziom glikemii u pacjentów z cukrzycą i w znaczący sposób wymuszają zmianę stosowanego leczenia.

Choroba nowotworowa wiąże się z:

1. Wzrostem insulinooporności tkankowej – układ odpornościowy (głównie makrofagi i monocyty) w walce z guzem nowotworowym nasila produkcję TNF-α, IL-1, IL-6 i interferonu.[1]

2. Zaburzeniami łaknienia zarówno o podłożu organicznym, jak i psychogennym (częste depresje w tej grupie chorych).[1]

3. Zmianami masy ciała.

4. Zmianami sprawności fizycznej i intelektualnej chorego (zwłaszcza w nowotworach pierwotnych OUN lub przerzutach do OUN).

5. Koniecznością steroidoterapii.


Glikokortykosteroidy od lat stosowane są w leczeniu różnych chorób, również onkologicznych, od dawna również znane jest ich oddziaływanie prodiabetogenne, a także istotny wpływ na przebieg i leczenie cukrzycy. W chemioterapii nowotworów litych stanowią nieodłączny składnik leczenia, podawany wraz z leczeniem cytotoksycznym ze względu na właściwości przeciwzapalne (rozpad guza powoduje uwolnienie cytokin prozapalnych), przeciwobrzękowe i przeciwwymiotne. W nowotworach układowych (białaczki, chłoniaki) są często lekiem podstawowym i podawanym przewlekle. Stosuje się je również w leczeniu paliatywnym choroby nowotworowej.

Glikokortykosteroidy to leki antagonistyczne do insuliny, działające poprzez kilka mechanizmów:

  • nasilają i przedłużają wpływ metaboliczny glukagonu, hormonu wzrostu i katecholamin,[3,5,6]
  • nasilają insulinooporność komórek wątrobowych, mięśni szkieletowych i tkanki tłuszczowej,[3,5]
  • zwiększają glukoneogenezę wątrobową,[3,5,6]
  • zmniejszają zdolność sekrecyjną komórek beta.


Hiperglikemia w przebiegu steroidoterapii zależna jest od:

  • rodzaju stosowanego leku,
  • jego dawki,
  • drogi podania i czasu leczenia.


Obecnie nie ma obowiązującego standardu postępowania terapeutycznego u chorych z cukrzycą leczonych glikokortykosteroidami.

Na przykładzie chorych onkologicznych leczonych w Świętokrzyskim Centrum Onkologii pragnę przedstawić problemy, z jakimi spotykam się w codziennej pracy, ale też zasygnalizować, że tacy chorzy mogą pojawić się w każdej poradni diabetologicznej lub gabinecie lekarza POZ.

Przypadek 1

Rocznik 1937. W 2006 roku u pacjenta niechorującego na cukrzycę rozpoznano przewlekłą białaczkę mielomonocytową (CCML), włączono prednizon 30 mg/dobę p.o.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Przypadek 2

W 2003 roku 48-letniej chorej usunięto macicę z przydatkami z powodu guza jajnika prawego. W badaniu histopatologicznym stwierdzono raka jajnika CSII. [...]

Przypadek 3

Rocznik 1958. Cukrzycę typu 2 rozpoznano w 2008 roku, leczona metforminą 850 mg, 3 × dziennie do 2014 roku, wówczas rozpoczęto [...]

Przypadek 4

Rocznik 1940. Cukrzycę typu 2 rozpoznano w 2000 roku, od 2004 roku chora leczona mieszankami insuliny w dwóch wstrzyknięciach. W 2003 [...]

Podsumowanie

Ze względu na dane epidemiologiczne, które jednoznacznie wskazują na szybki wzrost zachorowań na nowotwory, należy oczekiwać, że coraz częściej lekarz pierwszego [...]
Do góry