Postępowanie w przypadku nieprawidłowego wyniku badania przesiewowego szyjki macicy w świetle rekomendacji ASCCP 2019 i schematu PTGiP 2021
lek. Joanna Wojciula1
lek. Anna Łucyszyn1,2
lek. Monika Kalinowska2
mgr Anna Macios3,4
dr n. med. Adriana Pawłowska2,5
dr n. med. Małgorzata Rekosz2
dr n. med. Julia Zaręba-Szczudlik2,5
dr hab. n. med. Andrzej Nowakowski, prof. Instytutu2,3,6
Adres do korespondencji:
dr hab. n. med. Andrzej Nowakowski, prof. Instytutu
Narodowy Instytut Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie
– Państwowy Instytut Badawczy
ul. Wilhelma Konrada Roentgena 5, 02-781 Warszawa
e-mail: andrzejmnowakowski@poczta.onet.pl
- Porównanie aktualnych wytycznych American Society for Colposcopy and Cervical Pathology z 2019 roku z wcześniejszymi edycjami oraz z algorytmem Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników z 2021 roku
- Personalizacja i optymalizacja postępowania w zależności od ryzyka aktualnej obecności CIN3+ lub rozwoju CIN3+ w przyszłości podstawą nowych rekomendacji ASCCP
- Czy możliwe jest wdrożenie zaleceń ASCCP 2019 do codziennej praktyki ginekologicznej w Polsce – komentarz autorów
Profilaktyka wtórna (badania przesiewowe – skrining) raka szyjki macicy ma na celu identyfikację kobiet z zaawansowanymi zmianami przednowotworowymi (lub z bardzo wczesnymi postaciami nowotworów), ich skuteczne leczenie i nadzór po terapii. Takie postępowanie umożliwia uniknięcie rozwoju inwazyjnych, zaawansowanych nowotworów szyjki macicy, co przekłada się na zmniejszenie zarówno zachorowalności, jak i umieralności na tę chorobę w populacji. Realizacja badań przesiewowych łączy się także z niekorzystnymi konsekwencjami, takimi jak:
- koszty dla systemu ochrony zdrowia i/lub pacjentek
- diagnostyka (overdiagnosis) i leczenie (overtreatment) zmian, które nigdy nie uległyby progresji do nowotworu i/lub nie doprowadziły do zgonu kobiety bądź innych niekorzystnych konsekwencji zdrowotnych
- zwiększenie ryzyka powikłań w zakresie zdrowia reprodukcyjnego (ograniczenie płodności/niepłodność, powikłania położnicze po leczeniu resekcyjnym szyjki macicy)
- fałszywie dodatnie wyniki badań przesiewowych (niepotrzebna diagnostyka, koszty, obciążenie psychologiczne i stres pacjentek)
- fałszywie ujemne wyniki badań przesiewowych (przeświadczenie pacjentki i lekarza o braku choroby, opóźnienie diagnostyki i leczenia, spadek zaufania do systemu i personelu medycznego, odpowiedzialność prawna).
W związku z tym algorytm postępowania przesiewowego, diagnostycznego, terapii i nadzoru po leczeniu zmian szyjki macicy powinien być wykładnikiem odpowiedniego bilansu korzyści do szkód/zagrożeń w warunkach danego kraju. Zalecenia w zakresie skriningu i diagnostyki powinny być oparte przede wszystkim na dowodach naukowych, jak również uwzględniać takie czynniki, jak: zasoby finansowe kobiet/instytucji opłacających badania przesiewowe, infrastruktura, zasoby ludzkie i wyszkolenie kadr medycznych, dostęp do odpowiednich testów przesiewowych, metod diagnostyki i leczenia oraz stopień świadomości, poziom edukacji i preferencje pacjentek.
W niniejszym artykule przybliżono aktualne rekomendacje American Society for Colposcopy and Cervical Pathology (ASCCP) z 2019 roku w zakresie postępowania w przypadku nieprawidłowego wyniku badania przesiewowego szyjki macicy. Zalecenia te porówna...
Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:
Ewolucja wytycznych ASCCP i jej podłoże
W ciągu ostatnich dwóch dekad znacząco zwiększyła się nasza wiedza na temat patofizjologii zmian szyjki macicy, związku etiologicznego z zakażeniem wirusem [...]
Rutynowe badania przesiewowe
Dokładne wytyczne dotyczące realizacji rutynowych badań przesiewowych nie są głównym przedmiotem rekomendacji ASCCP 2019, zostały one omówione w odrębnych dokumentach dostępnych [...]
Badania przesiewowe oparte na diagnostyce molekularnej HPV HR
W wytycznych ASCCP 2019 badania przesiewowe oparte na diagnostyce molekularnej HPV HR stanowią podstawę szacowania ryzyka CIN3+. Termin „badania przesiewowe oparte [...]
Pierwotny skrining HPV HR (oparty wyłącznie na teście w kierunku HPV HR)
Ważną zmianą w stosunku do poprzednich wytycznych jest ustalenie postępowania w zakresie skriningu opierającego się na samodzielnym (bez równoczesnej cytologii) teście [...]
Standardy wykonywania badań kolposkopowych
ASCCP opublikowało osobny dokument zawierający standardy wykonywania kolposkopii12. Wszystkie podpunkty zaleceń ASCCP 2019 dotyczące postępowania uwzględniają realizację badań kolposkopowych (z biopsją, [...]
Sytuacje kliniczne objęte rekomendacjami
W wytycznych ASCCP 2019 uwzględniono postępowanie w najczęstszych sytuacjach klinicznych, takich jak:
Progi działań klinicznych
W wytycznych ASCCP 2019 podkreślono, że wykrywanie i leczenie zaawansowanych zmian śródnabłonkowych (HSIL/CIN3) pozostaje głównym celem profilaktyki raka szyjki macicy w [...]
Postępowanie z pacjentką w zależności od ryzyka CIN3+
Ten próg ryzyka jako wskazanie do kolposkopii został utrzymany w wytycznych ASCCP 2019 na podobnym poziomie w stosunku do wcześniejszych rekomendacji [...]
Rzadsze i specjalne sytuacje kliniczne
Łyżeczkowanie kanału szyjki macicy, biopsja endometrium i wdrażanie leczenia bez biopsji są niedopuszczalne u ciężarnych. Powtórna biopsja lub diagnostyczne wycięcie zmiany [...]
Postępowanie po uzyskaniu wyniku badania histopatologicznego
Decyzje dotyczące leczenia powinny być podejmowane z udziałem pacjentek, z uwzględnieniem szacowanego u nich ryzyka zachorowania na raka oraz ich planów [...]
Nomenklatura rozpoznań histopatologicznych zmian płaskonabłonkowych dolnego odcinka narządu płciowego
Mimo że w rekomendacjach ASCCP 2012 i zaleceniach z projektu CAP-ASCCP Lower Anogenital Squamous Terminology (LAST) wprowadzony został dwustopniowy podział histopatologicznej [...]
Jak w praktyce wykorzystać wytyczne postępowania ASCCP 2019?
Celem wytycznych ASCCP 2019 jest z jednej strony optymalizacja postępowania z pacjentką, tj. rekomendacje te mają pozwolić kobietom z grupy najmniejszego [...]
Schemat postępowania w skriningu raka szyjki macicy Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników z 2021 roku
Schemat postępowania w skriningu raka szyjki macicy opublikowany na stronie internetowej PTGiP18 z krótkim komentarzem autorów stanowi próbę syntetycznego połączenia zaleceń [...]
Komentarz
Zastosowanie konsensusu ASCCP 2019 w codziennej praktyce klinicznej wiąże się z koniecznością stałego dostępu do telefonu komórkowego lub internetu. Konwencjonalna cytologia, [...]
