Leczenie inwazyjne tętniaków i rozwarstwień aorty w klatce piersiowej jest metodą z wyboru u większości chorych. Znalazło to odzwierciedlenie w obowiązujących wytycznych. Operacje na aorcie to jednak zabiegi trudne, wykonywane jedynie przez doświadczonych chirurgów w wyspecjalizowanych ośrodkach kardiochirurgicznych. Wprowadzone kilka lat temu techniki wewnątrznaczyniowe wymagają ścisłej współpracy kardiochirurgów z chirurgami naczyniowymi i radiologami interwencyjnymi.

Wprowadzenie

Wyniki leczenia chorób aorty w klatce piersiowej systematycznie się poprawiają. Pomimo coraz większego doświadczenia, nowatorskich technologii i szerszego niż kiedyś dostępu do nowoczesnych leków zabiegi na aorcie należą nadal do grupy podwyższonego ryzyka, zarówno zgonu, jak i innych powikłań chirurgicznych i narządowych. Jednym z podstawowych czynników ryzyka jest nagły tryb operacji związany z chorobą podstawową (tętniak vs rozwarstwienie aorty). Fakt ten należy uwzględniać przy każdej analizie powikłań po operacjach/zabiegach na aorcie.

Aby zrozumieć podstawowe przyczyny powikłań pooperacyjnych po zabiegach na aorcie w klatce piersiowej, niezbędna jest znajomość chorób aorty leczonych chirurgicznie.

Kilka słów o anatomii

Nie ma pełnej zgody między anatomami a chirurgami co do definicji poszczególnych segmentów aorty. Na potrzeby artykułu zaadaptowano podział aorty opublikowany w wytycznych Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego (ESC – European Society of Cardiology) z 2014 r. (ryc. 1).¹

Choroby aorty

Do najczęstszych chorób aorty, które leczy kardiochirurg, zalicza się tętniaka i rozwarstwienie. Tętniaka aorty definiuje się jako patologiczne poszerzenie aorty przekraczające o 50% średnicę przyjętą za prawidłową. Tak poszerzona aorta ma tendencję do pękania. Ostre rozwarstwienie aorty należy traktować jako stan bezpośredniego zagrożenia życia. Przez częściowo pęknięte wewnętrzne warstwy ściany aorty (tzw. wrota rozwarstwienia) krew wytwarza kanał rzekomy o bardzo cienkich ścianach. Ryzyko pęknięcia rozwarstwionej aorty równoznaczne z nagłym zgonem szacuje się na co najmniej 1% na godzinę przez pierwsze 48 h od początku choroby. Jest ono zdecydowanie wyższe, gdy rozwarstwienie rozpoczyna się w aorcie wstępującej (typ I wg klasyfikacji DeBakeya lub typ A wg klasyfikacji Stanford; ryc. 2) niż piersiowej (typ III lub typ B).

Metody leczenia inwazyjnego

Operacja tętniaka części wstępującej aorty lub jej łuku polega na wymianie patologicznie poszerzonego segmentu na protezę naczyniową z użyciem krążenia pozaustrojowego. W przypadku rozwarstwienia wymienia się segment aorty z wrotami. Podczas wymia...