Sport i aktywność fizyczna u pacjentów z chorobami układu krążenia
dr n. med. Marcin Konopka
prof. dr hab. n. med. Wojciech Braksator
Zakład Kardiologii Sportowej i Nieinwazyjnej Diagnostyki Kardiologicznej, Warszawski Uniwersytet Medyczny
Adres do korespondencji:
dr n. med. Marcin Konopka
Zakład Kardiologii Sportowej
i Nieinwazyjnej Diagnostyki Kardiologicznej
Mazowiecki Szpital Bródnowski
ul. Kondratowicza 8, 03-242 Warszawa
e-mail: marcin.konopka@op.pl
- Omówienie wytycznych Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego z 2020 r. dotyczących aktywności sportowej osób z chorobami sercowo-naczyniowymi
- Promowanie aktywności fizycznej w różnych grupach pacjentów
- Kiedy wysiłek fizyczny jest wskazany, a kiedy stanowi zagrożenie?
Sport i regularna aktywność fizyczna to podstawowe elementy tzw. zdrowego stylu życia. Korzystny wpływ wysiłku fizycznego na ludzki organizm jest wieloczynnikowy i przekłada się na lepsze funkcjonowanie różnych narządów i układów. Właściwie podejmowany trening fizyczny wiąże się ze zmniejszeniem śmiertelności ogólnej, a także ryzyka zgonu z powodu chorób układu krążenia. Jednak wysiłek fizyczny podejmowany w sposób niewłaściwy (zbyt intensywny, przedłużony, bez wcześniejszego przygotowania i uwzględnienia chorób współistniejących) może stanowić realne zagrożenie dla zdrowia i życia.
W grupie poważnych zdarzeń sercowo-naczyniowych związanych z aktywnością fizyczną wymienia się:
- nagłe zatrzymanie krążenia (zapaść w przebiegu zdarzenia kardiologicznego, w przypadku którego podjęto czynności resuscytacyjne i/lub defibrylację – niezależnie od ostatecznych efektów)
- nagły zgon sercowy (nagły, niespodziewany zgon w przebiegu zdarzenia kardiologicznego lub nagły zgon u osoby bez strukturalnej choroby serca w badaniu autopsyjnym i przy braku innego wytłumaczenia)
- ostry zespół wieńcowy (niedokrwienie lub zawał)
- przemijający atak niedokrwienia
- nadkomorowe zaburzenia rytmu serca.
Ryzyko nagłego zgonu
Szacowane ryzyko nagłego zgonu sercowego u sportowców waha się od 1 zdarzenia/1 000 000 sportowców/rok do 1 zdarzenia/5000 sportowców/rok. Duże rozbieżności w prezentowanych statystykach wynikają z różnic metodologicznych poszczególnych badań oceniających takie zdarzenia oraz niejednorodności badanych populacji. W większości krajów na świecie zgony związane z aktywnością fizyczną nie podlegają oddzielnemu raportowaniu.
Przyjmuje się, że pewne grupy są obciążone większym ryzykiem zgonu związanym z uprawianiem sportu. Większe ryzyko zgonu występuje u mężczyzn (3-9-krotnie wyższe niż u kobiet), w przypadku sportowców rasy czarnej oraz w niektórych sportach zespołowych (koszykówka – Stany Zjednoczone, piłka nożna – Europa).
Przyczyny nagłego zgonu sercowego różnią się w zależności od wieku. U młodych sportowców (<35 r.ż.) wśród najczęstszych przyczyn wymienia się czynniki genetyczne lub chorobę strukturalną serca. W dużej liczbie przypadków (ok. 44%) w tej grupie wie...
Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:
Choroba wieńcowa
Choroba wieńcowa na podłożu miażdżycy to jedna z głównych przyczyn zdarzeń kardiologicznych (ostry zespół wieńcowy, zawał mięśnia sercowego, zaburzenia rytmu serca, [...]
Wada zastawkowa serca
Częstość występowania wad zastawkowych u młodych, aktywnych fizycznie osób w populacji ogólnej wynosi 1-2%. Decyzję o dopuszczeniu do uprawiania sportu przez [...]
Choroby aorty
Intensywna aktywność fizyczna może stwarzać ryzyko rozwarstwienia aorty. Uprawianie sportu w kontekście chorób aorty należy rozpatrywać w odniesieniu do kilku czynników, [...]
Kardiomiopatia przerostowa
Kardiomiopatię przerostową rozpoznaje się w przypadku stwierdzenia istotnego przerostu mięśnia lewej komory (≥15 mm), przy wykluczeniu innych sytuacji (np. nadciśnienie tętnicze), [...]
Arytmogenna kardiomiopatia prawej komory
Arytmogenna kardiomiopatia prawej komory (ARVC – arrhythmogenic right ventricular cardiomyopathy) to schorzenie dziedziczne wywołane mutacjami genów kodujących białka desmosomów. W efekcie [...]
Niescalenie mięśnia lewej komory
Niescalenie mięśnia lewej komory (LVNC – left ventricular noncompaction) to niesklasyfikowana kardiomiopatia, którą charakteryzuje nasilone beleczkowanie w obrębie mięśnia lewej komory. [...]
Kardiomiopatia rozstrzeniowa
Kardiomiopatia rozstrzeniowa (DCM – dilated cardiomyopathy) to schorzenie, w którym dochodzi do dysfunkcji skurczowej lewej (czasami również prawej) komory serca, w [...]
Zapalenie mięśnia sercowego
Zapalenie mięśnia sercowego to nieniedokrwienna choroba zapalna miokardium, której najczęstszym czynnikiem etiologicznym jest infekcja wirusowa. Manifestacja kliniczna może być bardzo złożona, [...]
Zapalenie osierdzia
Zapalenie osierdzia to proces zapalny, którym są objęte blaszki osierdzia. Podobnie jak w przypadku zapalenia mięśnia sercowego najczęstszym czynnikiem etiologicznym jest [...]
Migotanie przedsionków
Umiarkowana, regularna aktywność fizyczna jest jednym z działań zalecanych w ramach strategii przeciwdziałania migotaniu przedsionków. Równocześnie istnieją jednak doniesienia, że zbyt [...]
Częstoskurcze nadkomorowe
Pod pojęciem napadowego częstoskurczu nadkomorowego może kryć się kilka różnych form arytmii: (I) nawrotny częstoskurcz z łącza przedsionkowo-komorowego (AVNRT – atrio-ventricular [...]
Komorowe zaburzenia rytmu serca
Nasilona arytmia komorowa (liczne skurcze dodatkowe, formy złożone – np. nieutrwalony częstoskurcz komorowy) jest rzadkim zjawiskiem u sportowców. Jej obecność może [...]
Zespół wydłużonego odstępu QT
Zespół wydłużonego QT to schorzenie charakteryzujące się wydłużeniem odstępu QT i występowaniem komorowych zaburzeń rytmu serca, często wyzwalanych przez aktywację adrenergiczną. [...]
Zespół Brugadów
Zespół Brugadów to schorzenie dziedziczne, w którym mutacja dotyczy kanałów jonowych. Nieprawidłowa funkcja kanałów jonowych stwarza ryzyko wystąpienia częstoskurczu komorowego, migotania [...]
Podsumowanie
Regularna aktywność fizyczna stanowi ważny element zdrowego stylu życia oraz formę leczenia większości chorób układu krążenia. Udowodniono korzystny wpływ wysiłku fizycznego [...]
