Medycyna sportowa

Stawy skroniowo-żuchwowe a aktywność fizyczna – co o tym wiemy?

Staw skroniowo-żuchwowy jest parzystym stawem maziówkowym, jedynym ruchomym (stawowym) połączeniem kości w obrębie czaszki. Osteologicznie jest zbudowany z kłykcia żuchwy, dołka stawowego w obrębie kości skroniowej oraz dodatkowego elementu w postaci krążka stawowego, który ma istotne znaczenie kliniczne, co zostanie omówione w prezentowanym artykule

Główną przyczyną bólu twarzy są zaburzenia skroniowo-żuchwowe (TMD – temporomandibular disorders), które są grupą objawów opisaną i skodyfikowaną w Badawczych Kryteriach Diagnostycznych Dysfunkcji Narządu Żucia (DC-TMD – Diagnostic Criteria for Temporomandibular Disorders, patrz kod QR, do zeskanowania lub kliknięcia, str. 79). DC-TMD jest powszechnie przyjętym protokołem klasyfikacji objawów oraz badania stawów skroniowo-żuchwowych zarówno na potrzeby naukowe, jak i kliniczne. Kryteria dzielą objawy TMD na trzy grupy: związane z mięśniami żucia, zaburzeniami wewnątrzstawowymi (dotyczącymi krążka stawowego) oraz dotyczące stawu skroniowo-żuchwowego (TMJ − temporomandibular joint)1.

Przyczyny i objawy TMD

Semiologicznie objawy TMD związane z mięśniami żucia można scharakteryzować jako ból lub odczucie zwiększonego napięcia twarzy, przede wszystkim mięśni żwaczy oraz skroniowych, ale także innych w obrębie twarzy, głowy lub szyi. Wspomniany ból bądź napięcie najczęściej pojawiają się po przebudzeniu (w wyniku nocnego zaciskania zębów), po dłuższym mówieniu, podczas jedzenia lub po jedzeniu pokarmów wymagających dłuższego żucia, a także po stresującym dniu (w wyniku dziennego zaciskania zębów).

Zaburzenia wewnątrzstawowe objawiają się trzaskami stawowymi i krepitacjami. Te pierwsze najczęściej wynikają z repozycji i następczego przemieszczenia krążka stawowego, natomiast drugie są spowodowane zmianami zwyrodnieniowymi chrząstki stawowej.

Ostatnim objawem TMD jest ból stawów skroniowo-żuchwowych, który jest odczuwany jako punktowy, zlokalizowany tuż przed uchem w rzucie stawu. Symptomem stawowym jest również ograniczenie zakresu ruchu otwarcia. Dodatkowo Badawcze Kryteria Diagnostyczne wyróżniają bóle głowy spowodowane zaburzeniami skroniowo-żuchwowymi, które są sklasyfikowane w DC-TMD oraz Międzynarodowej Klasyfikacji Bólów Głowy ICHD-3 (grupa 11.7: „Ból głowy lub ból twarzy przypisywany zaburzeniom czaszki, szyi, oczu, uszu, nosa, zatok, zębów, ust lub innej strukturze twarzy lub szyi” – patrz kod QR, do zeskanowania lub kliknięcia, str. 79)1,2. Główne kryteria diagnostyczne dotyczą:

  • związku czasowego wystąpienia bólu głowy i objawów zaburzeń skroniowo-żuchwowych (gdy ból głowy doprowadził do wykrycia objawów)
  • nasilenia bólu głowy poprzez ruch żuchwy, funkcję narządu żucia (np. żucie) i/lub parafunkcje (np. bruksizm)
  • gdy ból głowy jest prowokowany podczas badania fizykalnego przez palpację mięśnia skroniowego i/lub bierny ruch żuchwy.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Przyczyny i objawy TMD

Semiologicznie objawy TMD związane z mięśniami żucia można scharakteryzować jako ból lub odczucie zwiększonego napięcia twarzy, przede wszystkim mięśni żwaczy oraz skroniowych, [...]

Częstotliwość występowania TMD u osób trenujących

Przechodząc do omawiania częstotliwości występowania objawów zaburzeń skroniowo-żuchwowych w populacji sportowców (zawodowych oraz amatorów), na pierwszym miejscu należy przytoczyć przegląd literatury wykonany [...]

Ryzyko urazów

Oprócz klasycznych objawów zaburzeń skroniowo-żuchwowych aktywność sportowa zwiększa ryzyko urazów, w tym urazów w obrębie twarzoczaszki. Mowa tu przede wszystkim o złamaniach kości oraz [...]

Podsumowanie

Zaburzenia skroniowo-żuchwowe są najczęstszą przyczyną bólu w obrębie twarzoczaszki. Objawy TMD dzielą się na trzy podstawowe grupy – objawy mięśniowe (ból, wzmożone [...]

Do góry