Konsultacje – inni specjaliści do internistów

Pytania internisty do endokrynologa

dr n. med. Magdalena Kochman

Klinika Endokrynologii Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego

Szpital Bielański w Warszawie

Adres do korespondencji: dr n. med. Magdalena Kochman, Klinika Endokrynologii Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego, Szpital Bielański, ul. Cegłowska 80, 01-809 Warszawa, tel./faks: 22 834 31 31, e-mail: mkochman@cmkp.edu.pl

Zaburzenia wydzielania hormonów zwykle skutkują wieloma nieswoistymi objawami dotyczącymi różnych narządów i układów, a szansą na ich skojarzenie jest wizyta w gabinecie internisty. Często powstaje wówczas pytanie, kiedy i od czego zacząć wstępną diagnostykę zaburzeń endokrynnych.

1. Jakie jest prawidłowe postępowanie w przypadku hirsutyzmu u nastolatki z prawidłowym cyklem miesiączkowym?

U nastolatki, podobnie jak w przypadku kobiety dojrzałej, przede wszystkim należy odpowiedzieć na dwa pytania. Po pierwsze, czy hirsutyzm ma charakter izolowany? A po drugie, jaki jest stopień jego nasilenia?

Do oceny stopnia hirsutyzmu służy skala Ferrimana-Gallweya.

U osób z izolowanym łagodnym hirsutyzmem prawdopodobieństwo wykrycia zaburzeń wymagających zmiany postępowania i wpływających istotnie na przebieg hirsutyzmu jest niskie i w związku z tym nie zaleca się diagnostyki w kierunku nadmiaru androgenów. Jest ona natomiast wskazana, gdy:

  • hirsutyzm ma umiarkowane lub ciężkie nasilenie
  • pojawił się nagle i/lub szybko się rozwija
  • towarzyszą mu inne objawy, takie jak trądzik, skłonność do przetłuszczania się skóry, łysienie typu męskiego, otyłość centralna, acanthosis nigricans, powiększenie łechtaczki, zaburzenia miesiączkowania (u nastolatki z hiperandrogenizmem mogą występować one w postaci oligomenorrhea, wtórnego lub pierwotnego braku miesiączki lub skąpych krwawień). Istotne są również: wczesny skok pokwitaniowy ze stosunkowo niskim wzrostem końcowym, zmiana barwy głosu na męski i zwiększona muskulatura.

Hirsutyzm może towarzyszyć chorobom tarczycy, zespołowi Cushinga oraz gigantyzmowi i akromegalii. W obrazie klinicznym dominują wówczas objawy choroby podstawowej. Wstępna diagnostyka hirsutyzmu obejmuje oznaczenia stężeń testosteronu całkowitego, siarczanu dehydroepiandrosteronu (DHEA-S) i prolaktyny (PRL). Konieczne jest również wykonanie USG narządu rodnego.

2. Czy hormonalna terapia zastępcza (HTZ) zwiększa ryzyko zachorowania na nieswoiste zapalenie jelit: colitis ulcerosa i chorobę Leśniowskiego-Crohna?

Patofizjologia nieswoistych zapaleń jelit i udział w niej estrogenów nie zostały dotychczas w pełni poznane. W badaniu Nurses’ Health Study (NHS), w którym uczestniczyły kobiety stosujące HTZ, zarówno estrogenową, jak i estrogenowo-progestagenową, wykazano wzrost ryzyka wystąpienia colitis ulcerosa o 71%, nie stwierdzono natomiast zwiększonej zapadalności na chorobę Leśniowskiego-Crohna.1 Jednocześnie w retrospektywnym badaniu kobiet z nieswoistymi zapaleniami jelit wykazano, że stosowanie HTZ po menopauzie wiąże się z mniejszą częstością występowania zaostrzeń chorób jelit.2

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

2. Czy hormonalna terapia zastępcza (HTZ) zwiększa ryzyko zachorowania na nieswoiste zapalenie jelit: colitis ulcerosa i chorobę Leśniowskiego-Crohna?

Patofizjologia nieswoistych zapaleń jelit i udział w niej estrogenów nie zostały dotychczas w pełni poznane. W badaniu Nurses’ Health Study (NHS), w którym uczestniczyły kobiety stosujące [...]

3. Czy doustna antykoncepcja hormonalna zwiększa ryzyko zachorowania na nieswoiste zapalenia jelit: colitis ulcerosa i chorobę Leśniowskiego-Crohna?

Opublikowane w 2013 roku wyniki badań prospektywnych NHS dotyczące kobiet stosujących doustną antykoncepcję hormonalną wskazują na istotny wzrost ryzyka występowania choroby Leśniowskiego-Crohna [...]

4. Pacjent po epizodzie nadczynności tarczycy, która pojawiła się po koronarografii, leczony tiamazolem, od wielu miesięcy nie przyjmuje już leku. Obecnie znajduje się w stanie eutyreozy, ma stężenie TSH 2,8 μj.m./ml, oczekuje na kolejną koronarografię. Czy należy rozpocząć podawanie tiamazolu? Jeśli tak, to w jakiej dawce i jak długo?

Zabieg koronarografii, podobnie jak inne badania z użyciem niejonowych środków kontrastowych (m.in. TK, urografia), wiąże się z podażą jodu wielokrotnie przekraczającą zapotrzebowanie organizmu. [...]

5. Kiedy należy wykonać biopsję guzków tarczycy?

Kwalifikacja guzków tarczycy do biopsji opiera się na wielu danych klinicznych i obrazie ultrasonograficznym guzków. Dokładne zalecenia dotyczące tego problemu znajdują się [...]

6. Jakie jest prawidłowe postępowanie w przypadku podejrzenia zapalenia tarczycy?

Objawy kliniczne kojarzone powszechnie z zapaleniem tarczycy (ból szyi promieniujący do żuchwy, uszu lub klatki piersiowej z towarzyszącym bolesnym powiększeniem i wzmożeniem spoistości całej [...]

7. Kiedy rozpocząć leczenie hiperprolaktynemii?

Sposób postępowania zależy od przyczyny hiperprolaktynemii oraz od tego, czy ma ona charakter objawowy. Nadmiar prolaktyny (PRL) może być związany ze [...]

8. Kiedy należy leczyć hiperprolaktynemię polekową?

Zawsze trzeba odpowiedzieć na pytanie, czy w przypadku stosowania leku mogącego powodować wzrost stężenia PRL rzeczywiście to on jest przyczyną hiperprolaktynemii. Hiperprolaktynemię [...]

9. Jakie badania należy wykonać, by wykluczyć nadczynność przysadki u pacjenta z przypadkowo wykrytym guzem przysadki?

Konieczna jest przede wszystkim dokładna ocena kliniczna pacjenta. Należy zwrócić uwagę na objawy nadmiaru hormonów przysadkowych, m.in. zaburzenia metaboliczne (cukrzyca, nadciśnienie [...]

10. Kiedy można podejrzewać zespół Conna i od czego rozpocząć diagnostykę?

Pierwotny hiperaldosteronizm jest najczęstszą endokrynopatią prowadzącą do nadciśnienia tętniczego. Szacuje się, że jest on przyczyną nawet >10% przypadków nadciśnienia. Jego rozpoznanie [...]
Do góry