Reumatologia

Entezopatie

dr hab. n. med. Bożena Targońska-Stępniak

Katedra i Klinika Reumatologii i Układowych Chorób Tkanki Łącznej Uniwersytetu Medycznego w Lublinie

Autor do korespondencji: dr hab. n. med. Bożena Targońska-Stępniak, Katedra i Klinika Reumatologii i Układowych Chorób Tkanki Łącznej, UM w Lublinie, ul. Jaczewskiego 8, 20-950 Lublin. Tel. +48 81 724 47 90, fax +48 81 724 45 15, e-mail: bozena.stepniak@am.lublin.pl

Entezopatia to zaburzenie obejmujące przyczepy ścięgien, więzadeł, powięzi lub torebki stawowej do kości, które należy traktować jako proces patologiczny, a nie określoną chorobę. Jej najczęstszą przyczyną jest przeciążenie przyczepów w wyniku powtarzających się mikrourazów lub przebytego urazu. Entezopatia może być także objawem choroby uogólnionej, najczęściej spondyloartropatii zapalnej, oraz zaburzeń metabolicznych. Jej objawem jest ból wynikający z obciążania przyczepu podczas ruchu, promieniujący ku obwodowi, który zmniejsza się podczas wypoczynku. Leczenie obejmuje: odpowiednie dostosowanie aktywności fizycznej w celu eliminacji przeciążeń, fizjoterapię, miejscowe iniekcje glikokortykosteroidów oraz terapię modyfikującą przebieg chorób zapalnych.

Określenie „enthesis” pochodzi ze starożytnego języka greckiego i oznacza strukturę tworzącą przyczep ścięgna, więzadła, powięzi lub torebki stawowej do części kostnej, a więc obszar połączenia (spotkania się) tych tkanek. Pojęcie „entezopatia” opisuje różnorodne zaburzenia obejmujące przyczepy, które należy traktować jako proces patologiczny, a nie określoną chorobę. Entezopatia może stać się źródłem bólu, nawet o charakterze przewlekłym, i prowadzić do zwapnienia lub skostnienia przyczepu.1,2 Może występować pod postacią zaburzenia miejscowego, zależnego najczęściej od przeciążenia lub urazu, albo być objawem choroby uogólnionej.3

Według Benjamina i McGonagle’a enthesis należy traktować jako narząd, nie zawężając jego znaczenia do roli prostego złącza ścięgno (więzadło) – kość.4 Według tej koncepcji przyczep jako narząd stanowi zespół powiązanych ze sobą, sąsiadujących, zależnych czynnościowo tkanek, którego podstawowym celem działania jest rozproszenie i zmniejszenie napięcia związanego z wykonywanym ruchem.2,3 Hipoteza ta ma istotne znaczenie kliniczne, tłumaczy bowiem rozlany, a nie tylko miejscowy charakter objawów entezopatii, co wynika z oddziaływania czynników patologicznych na cały „narząd enthesis”, czyli zespół współdziałających tkanek.2

Epidemiologia

Ocenia się, że częstość występowania entezopatii jest bardzo duża, a obraz kliniczny niezwykle różnorodny, o czym przekonują się lekarze rodzinni, reumatolodzy, ortopedzi i specjaliści medycyny sportowej. Przyczepy są wszechobecne, występują w każdej okolicy układu mięśniowo-szkieletowego, zarówno osiowego, jak i obwodowego, i jest ich bardzo wiele. Na przykład w okolicy stawu kolanowego zidentyfikowano ok. 20 miejsc przyczepów, z których większość jest niedostępna prostemu badaniu klinicznemu.1,2

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Etiopatogeneza

Zaburzenia powodujące rozwój entezopatii mogą wywoływać różne czynniki i procesy patologiczne, tj. czynniki metaboliczne i zapalne, urazy, zmiany zwyrodnieniowe. Stosowanie terminu „enthesitis” wskazuje [...]

Objawy kliniczne

Entezopatie obwodowe powodują zwykle ból związany z obciążaniem przyczepu podczas ruchu, który promieniuje ku obwodowi. Zmniejsza się on podczas wypoczynku, a nasila w trakcie [...]

Diagnostyka entezopatii

Rozpoznanie entezopatii powinno się opierać przede wszystkim na uważnym badaniu klinicznym uzupełnionym o badania laboratoryjne oraz obrazowe wykonywane w celu potwierdzenia etiologii lub [...]

Entezopatie w sporcie

Ocenia się, że ok. 50% urazów doznawanych przez sportowców wyczynowych związanych jest z nieprawidłowościami występującymi w obrębie ścięgien, ich pochewek oraz przyczepów. Entezopatie [...]

Entezopatie w spondyloartropatiach zapalnych

Entezopatia stanowi pierwszoplanowy objaw w obrazie klinicznym SpZ. Zapalenie przyczepów obwodowych (enthesitis) jako objaw uogólnionego procesu zapalnego jest obserwowane we wszystkich postaciach [...]

Entezopatie w innych chorobach reumatycznych

W przebiegu RZS entezopatię uznaje się za wtórne zaburzenie w stosunku do zapalenia błony maziowej, co jest tłumaczone bliskością anatomiczną narządu enthesis i błony [...]

Entezopatie w zaburzeniach metabolicznych i endokrynologicznych

Patogeneza entezopatii w tej grupie chorób jest heterogenna. Zmiany dotyczą zwykle przyczepów uszkodzonych przez mikrourazy. Zaburzenia metabolizmu wapnia i fosforu, z tworzeniem złogów wapniowych [...]

Sposoby leczenia entezopatii

Terapia entezopatii opiera się na zmianie aktywności fizycznej w celu eliminacji przeciążenia przyczepów, stosowaniu różnych metod fizjoterapeutycznych oraz miejscowych iniekcji glikokortykosteroidów.1
Do góry