Hirsutyzm, czyli owłosienie terminalne u kobiet w miejscach typowych dla owłosienia męskiego, może być objawem wielu poważnych chorób. Leczenie hirsutyzmu niejednokrotnie stanowi prawdziwe wyzwanie dla endokrynologa.

CELE ARTYKUŁU

Po przeczytaniu artykułu Czytelnik powinien umieć:

• odróżnić hirsutyzm niewymagający leczenia od hirsutyzmu wymagającego skierowania do specjalisty w celu dalszej diagnostyki

• rozpocząć diagnostykę przyczyn hirsutyzmu

• kontynuować terapię zleconą przez endokrynologa, ginekologa lub innego specjalistę

• rozpoznać działania niepożądane leków stosowanych w leczeniu hirsutyzmu

Jako hirsutyzm rozumiemy obecność u kobiet owłosienia terminalnego w miejscach typowych dla owłosienia męskiego. Hirsutyzm należy wyraźnie zróżnicować z hipertrichozą, która polega na występowaniu uogólnionego nadmiernego owłosienia, co wynika najczęściej z uwarunkowań rodzinnych, choroby nowotworowej, schorzeń metabolicznych bądź też stosowania niektórych leków (zwłaszcza fenytoiny, glikokortykosteroidów oraz cyklosporyny). W przeciwieństwie do hirsutyzmu hipertrichoza dotyczy obu płci i nie ma związku z nadmiarem androgenów w organizmie.

Hirsutyzm dotyka 5-10% kobiet. Choć jest często postrzegany przede wszystkim w kategoriach kosmetycznych, to znajomość problematyki hirsutyzmu jest dla lekarza istotna, przynajmniej z dwóch powodów. Po pierwsze, w wielu przypadkach u jego podłoża leży określona jednostka kliniczna, która nierozpoznana lub nieleczona może się przyczyniać do zwiększenia chorobowości i/lub śmiertelności. Po drugie, za czym przemawiają moje własne doświadczenia, z punktu widzenia pacjentki nieprawidłowe owłosienie, niekiedy nawet niewielkie, często stanowi poważny problem psychologiczny, co zresztą znalazło odzwierciedlenie w pojęciu „hirsutyzmu ważnego dla pacjentki” (patient-important hirsutism). Kobiety często, poszukując pomocy lekarskiej i nie uzyskując oczekiwanego efektu terapeutycznego, wielokrotnie zmieniają lekarzy prowadzących.

Fizjologia owłosienia

U dorosłego człowieka wyróżniamy dwa podstawowe typy włosów stałych. Pierwszy to owłosienie meszkowe (vellus) charakteryzujące się obecnością krótkich (poniżej 2 cm), cienkich (poniżej 0,1 mm średnicy) i słabo pigmentowanych włosów niemających war...

Cykl wzrostowy włosa ludzkiego obejmuje trzy fazy: anagenu, katagenu i telogenu, trwające odpowiednio od 2 do 6 lat, 2-3 tygodnie oraz 3-4 miesiące.2 Pierwsza z nich odpowiada fazie wzrostowej włosa i cechuje ją rozwinięta opuszka włosa zawierając...