Mikrobiologia w codziennej praktyce

Staphylococcus aureus

dr n. biol. Urszula Łopaciuk

Zakład Mikrobiologii i Monitorowania Zakażeń Szpitalnych, Instytut Kardiologii im. Prymasa Tysiąclecia Stefana Kardynała Wyszyńskiego w Warszawie

Adres do korespondencji: dr n. biol. Urszula Łopaciuk, Zakład Mikrobiologii i Monitorowania Zakażeń Szpitalnych, Instytut Kardiologii im. Prymasa Tysiąclecia Stefana Kardynała Wyszyńskiego, ul. Alpejska 42, 04-628 Warszawa. Tel. 22 34 34 280

Szczepy S. aureus, w tym MRSA, zajmują nowe nisze ekologiczne, coraz częściej występują poza szpitalami i coraz więcej z nich jest opornych na antybiotyki.

Od zarania dziejów człowiekowi towarzyszą tysiące gatunków bakterii. Przeważająca większość z nich nie jest chorobotwórcza, a tylko nieliczne należą do grupy bezwzględnych patogenów (m.in. pałeczka dżumy, pałeczka tularemii). Najczęściej zaś spotykane są mikroorganizmy uznane za patogeny potencjalne. Bakterie te stanowią florę fizjologiczną różnych okolic anatomicznych ciała, a w sprzyjających okolicznościach (ciężka choroba podstawowa, uraz, immunosupresja i inne) mogą być czynnikami etiologicznymi różnych zakażeń. Do grupy tej zaliczany jest gronkowiec złocisty (Staphylococcus aureus).

Drobnoustrój ten odegrał istotną, choć trochę przypadkową rolę w odkryciu penicyliny. To właśnie na płytce z hodowlą gronkowca złocistego w pewien wrześniowy ranek 1928 roku Aleksander Fleming zauważył, że w pobliżu wyrosłej przypadkowo pleśni gronkowce całkowicie znikły. Dziś trudno ustalić, jaki udział w zdarzeniu miała powszechnie znana niechęć uczonego do porządków, najważniejsze jednak było dostrzeżenie w tym zjawisku czegoś więcej niż zanieczyszczenia płytki. Fleming, który całe życie poszukiwał związku, który odkażałby organizm człowieka, nie niszcząc tkanek, uznał, że grzyb wydziela do podłoża substancję zabójczą dla gronkowca. Dalsze badania wykazały, że miał rację. Nowo odkrytą substancję nazwał penicyliną, gdyż pochodziła z grzyba o nazwie Penicillium notatum.

Występowanie

Gronkowce po raz pierwszy wykrył w materiale ropnym w 1880 roku Ludwik Pasteur, a wyhodowanie ich w czystej hodowli opisał w 1884 r. Friedrich Rosenbach. U 20-30% populacji gronkowiec złocisty stanowi składnik fizjologicznej flory skóry, zwłaszcza...

Oporność na antybiotyki

Wyizolowana przez Fleminga penicylina okazała się związkiem nietrwałym i trudnym do oczyszczenia, a prośba uczonego o dofinansowanie badań kwotą 100 dolarów została przez władze uniwersyteckie odrzucona. Dopiero wybuch II wojny światowej sprawił, ...

  • HA-MRSA (hospital acquired MRSA), charakteryzujące się wysoką opornością na antybiotyki, odpowiedzialne są za zakażenia szpitalne
  • CA-MRSA (community associated MRSA), charakteryzujące się wysoką ekspresją czynników zjadliwości, powodujące pierwotne zakażenia skóry i tkanek miękkich u osób młodych bez istotnych czynników ryzyka
  • FA-MRSA (farm associated MRSA), pochodzące od zwierząt hodowlanych.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Oporność na antybiotyki

Wyizolowana przez Fleminga penicylina okazała się związkiem nietrwałym i trudnym do oczyszczenia, a prośba uczonego o dofinansowanie badań kwotą 100 dolarów została przez władze [...]

Postacie zakażeń

Znane są następujące postacie zakażeń gronkowcem złocistym:

Leczenie i zapobieganie

Podstawową, tanią i skuteczną metodą zapobiegania transmisji drobnoustrojów, w tym transmisji S. aureus, jest mycie rąk. Mycie rąk wodą z mydłem przez 15 sekund [...]

Błędy

Błędem jest stosowanie antybiotyków w przypadku izolacji S. aureus z materiału pochodzącego z górnych dróg oddechowych. Większość infekcji górnych dróg oddechowych to zakażenia wirusowe, [...]

Podsumowanie

Historia gronkowca złocistego to nieustanne zmiany w epidemiologii oraz nabywanie oporności na dostępne antybiotyki. Szczepy S. aureus, w tym MRSA, zajmują nowe nisze [...]
Do góry