Badanie spirometryczne jest podstawową i najprostszą metodą do rozpoznania typu zaburzeń czynności płuc oraz stopnia ich nasilenia. Pozwala na określenie stopnia zaawansowania choroby, dobór optymalnego leczenia i obiektywną ocenę jego skuteczności oraz ustalenie rokowania.

CELE ARTYKUŁU

Po przeczytaniu artykułu Czytelnik powinien umieć:

• rozpoznać przypadki wymagające poszerzenia diagnostyki o spirometrię
• omówić najczęstsze błędy przy wykonywaniu spirometrii
• rozpoznać przypadki wymagające powtórzenia spirometrii
• zinterpretować podstawowe wyniki spirometrii

Wprowadzenie

Spirometria jest konieczna u chorych, u których na podstawie wywiadu i badania przedmiotowego podejrzewamy patologię układu oddechowego. W takich sytuacjach umożliwia najwcześniej wykrycie ograniczenia rezerw wentylacyjnych.

Wskazania i przeciwwskazania do spirometrii

Ocenę czynności układu oddechowego należy zlecić w przypadku, gdy stwierdzono:¹

• objawy chorobowe, takie jak: duszność, szybka męczliwość, przewlekły kaszel, odkrztuszanie, świsty i furczenia, trzeszczenia podczas osłuchiwania klatki piersiowej, palce pałeczkowate, sinica
• nieprawidłowości w badaniach dodatkowych: nieprawidłowości w obrazie radiologicznym klatki piersiowej (rozedma, zmiany okołooskrzelowe, śródmiąższowe, zaburzenia wentylacji), hipoksemia, hiperkapnia, poliglobulia
• narażenie na czynniki ryzyka dotyczące układu oddechowego: nałogowe palenie tytoniu, substancje toksyczne w miejscu pracy, ekspozycja na alergeny u osób z alergią
• chorobę układu oddechowego – w celu monitorowania skuteczności leczenia i postępu choroby.

Badanie spirometryczne jest zalecane:

• przed planowanym zabiegiem operacyjnym płuc do oceny ryzyka w operacjach torakochirurgicznych i pozapłucnych
• w orzecznictwie do określenia niezdolności do pracy, stopnia niepełnosprawności, efektów rehabilitacji oraz czynności układu oddechowego w celach ubezpieczeniowych i prawnych
• przed rozpoczęciem wyczynowej aktywności fizycznej
• w monitorowaniu terapii: lekami rozkurczającymi oskrzela, glikokortykosteroidami oraz potencjalnie uszkadzającymi układ oddechowy
• w monitorowaniu czynności układu oddechowego u chorych po przeszczepach.

Ze względu na łatwość wykonania spirometria jest często wykorzystywana w badaniach epidemiologicznych do oceny stanu zdrowia populacji oraz w akcjach profilaktycznych. Do jej przeprowadzenia wymagana jest dobra współpraca chorego z osobą wykonującą badanie. Do głównych przeciwwskazań należy brak współpracy. Manewry podczas spirometrii są związane ze znacznym wzrostem ciśnienia w klatce piersiowej. Nie powinno się jej przeprowadzać w sytuacjach zagrażających życiu i w przypadkach podważających wiarygodność wyniku. Bezwzględne przeciwwskazania do wykonania spirometrii:¹