Nowości w praktyce

Tuberculosis. NICE guideline;published;13 January 2016 nice.org.uk/guidance/ng33

Zalecenia NICE 2016 dotyczące gruźlicy

prof. nadzw. dr hab. n. med. Maria Korzeniewska-Koseła

Zakład Epidemiologii i Organizacji Walki z Gruźlicą, Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc w Warszawie

Adres do korespondencji: prof. nadzw. dr hab. n. med. Maria Korzeniewska-Koseła, Zakład Epidemiologii i Organizacji Walki z Gruźlicą, Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc, ul. Płocka 26, 01-138 Warszawa; e-mail: m.korzeniewska@igichp.edu.pl

W Polsce pierwszy etap leczenia gruźlicy odbywa się zwykle w szpitalu. Zapewniony jest tam nadzór nad przyjmowaniem leków. Leczenie ambulatoryjnie przebiega już bez bezpośredniej kontroli. Bezpośredni nadzór nad całym leczeniem jest standardem postępowania w większości krajów, przynajmniej w przypadkach nieprzestrzegania zaleceń lekarskich i lekooporności.

Wprowadzenie

W strukturze organizacyjnej walki z gruźlicą w Wielkiej Brytanii występują tzw. wielospecjalistyczne (wielodyscyplinarne) zespoły do spraw gruźlicy. Zgodnie z zaleceniami National Institute for Health and Care Excellence (NICE) zespoły te, we współpracy z krajowymi władzami zdrowia publicznego, podstawową opieką zdrowotną, wolontariatem i zarządem edukacji zdrowotnej, opracowują i wspierają realizację programu ciągłej edukacji dotyczącej gruźlicy u osób kontaktujących się zawodowo ze społecznością, szczególnie z grupami ryzyka. Edukowani powinni być: pracownicy oddziałów ratunkowych i opieki podstawowej, osoby zajmujące się lokatorami mieszkań komunalnych, migrantami; personel noclegowni, więzień; uczestnicy projektów dla narkomanów, a także osoby należące do grup ryzyka, które chcą pomagać w edukacji członków tych grup.

Na szkoleniach należy omawiać tematykę transmisji zakażenia prątkiem gruźlicy, objawów gruźlicy, miejscowej epidemiologii, grup ryzyka, sposobów walki z chorobą, wczesnego rozpoznawania i aktywnego wykrywania przypadków, badania osób ze styczności z chorym prątkującym, czyli tzw. kontaktów, leczenia nadzorowanego, barier społecznych i kulturowych w dostępie do opieki zdrowotnej, przeciwdziałania lękom związanym z gruźlicą i sposobów komunikowania się w sprawach gruźlicy z różnymi grupami społecznymi.

Wielospecjalistyczne zespoły do spraw gruźlicy powinny pomagać członkom organizacji państwowych, komunalnych i wolontariuszom w podnoszeniu świadomości gruźlicy w zaniedbanych grupach ryzyka. Pracownicy powinni być w stanie wyjaśnić, że leczenie gruźlicy jest poufne i bezpłatne, niezależnie od dostępu do innych usług medycznych.

Zgodnie z opinią NICE należy opracować materiały informacyjne dobrej jakości, aktualne i przystosowane do konkretnych grup ryzyka. Ich ważnym przesłaniem powinno być pokazanie, że decydując się na badania ukierunkowane na gruźlicę i leczenie, osoba wzmacnia swoją pozycję i bierze odpowiedzialność za własne zdrowie. Materiały mogą być rozpowszechniane przez różne media – radio lub stacje telewizyjne związane z grupami kulturowymi, w schroniskach, podczas uroczystości religijnych lub wydarzeń komercyjnych, by dotarły do grup odniesienia.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Szczepienia BCG

W Wielkiej Brytanii szczepienia BCG wykonywane są w różnych grupach ryzyka. Obejmują także dorosłych. Szczepieniu BCG poddawane są noworodki ze środowisk o zwiększonym ryzyku [...]

Zapobieganie gruźlicy u pracowników medycznych

Nowo zatrudnieni pracownicy państwowej ochrony zdrowia (National Health Service), którzy będą mieli kontakt z pacjentami lub materiałami klinicznymi, nie mogą zacząć pracy, [...]

Wykrywanie utajonego zakażenia prątkiem gruźlicy u dorosłych

Dorośli od 18 do 65 r.ż., którzy mieli bliski kontakt z chorym na gruźlicę płuc lub gardła i krtani, powinni mieć wykonaną próbę [...]

Wykrywanie UZPG u dzieci i młodzieży

U noworodka, w którego bliskim otoczeniu pojawił się chory na gruźlicę płuc lub krtani z dodatnim wynikiem rozmazu leczony <2 tygodni, należy:

Postępowanie w UZPG we wszystkich grupach wiekowych

Do grupy zwiększonego ryzyka zachorowania na gruźlicę po zakażeniu prątkiem zalicza się osoby zakażone HIV, nadużywające alkoholu, dzieci do 5 lat, [...]

Rozpoznawanie aktywnej gruźlicy

U osób z podejrzeniem gruźlicy płuc należy wykonać RTG i ewentualnie także TK klatki piersiowej. Jeśli badanie obrazowe sugeruje gruźlicę, pobiera się trzy próbki [...]

Postępowanie w aktywnej gruźlicy we wszystkich grupach wiekowych

Po wykryciu choroby opiekę nad chorym przejmuje lekarz wyspecjalizowany w leczeniu gruźlicy. Placówki zajmujące się gruźlicą powinny zatrudniać wyszkolone pielęgniarki i wizytatorów zdrowotnych. [...]

Gruźlica oporna na leki

U osób z podejrzeniem gruźlicy wielolekoopornej MDR-TB należy wykonać szybkie badanie molekularne w pierwszym pobranym materiale i określić oporność na ryfampicynę.

Kontrola zakażeń

Personel placówek medycznych powinien wiedzieć, jak szybko identyfikować osoby z podejrzeniem gruźlicy płuc lub krtani. W szpitalu, łącznie z oddziałem ratunkowym, pacjenci z podejrzeniem zakaźnej [...]

Badanie osób, które miały kontakt z chorym na zakaźną postać gruźlicy

Po rozpoznaniu aktywnej gruźlicy lekarz powinien poinformować osobę odpowiedzialną za badania osób mających kontakt z pacjentem.

Postępowanie w grupach ryzyka (wykrywanie gruźlicy, działania prewencyjne)

Należy ocenić ryzyko zakażenia HIV, biorąc pod uwagę jego rozpowszechnienie w kraju pochodzenia imigranta. Ma to znaczenie przy kwalifikowaniu do szczepienia BCG. [...]

Leczenie bezpośrednio nadzorowane

W ciągu 5 dni od rozpoznania gruźlicy powinna być wyznaczona osoba zarządzająca leczeniem danego chorego. Określa ona jego potrzeby i ocenia, czy niezbędne [...]

Inne strategie zachęcające do przestrzegania zaleceń

W przestrzeganiu zaleceń pomocne są listy przypominające, telefony, teksty i aplikacje internetowe w odpowiednim języku, konsultacje zdrowotne, rozmowy z chorym, ulotki dostosowane do odbiorców przygotowane [...]

Postępowanie przy niepożądanych działaniach leków

W przypadku przerwy w leczeniu z powodu hepatotoksyczności należy zbadać, czy są inne przyczyny ostrej reakcji ze strony wątroby. Powinno się zaczekać z ponownym włączeniem [...]

Postępowanie po zakończeniu leczenia

Po zakończeniu leczenia nie wyznacza się rutynowo wizyt kontrolnych. Chorzy powinni znać objawy gruźlicy i wiedzieć, jak szybko kontaktować się z placówką zajmującą [...]

Regionalna sieć leczenia MDR-TB

Należy rozważyć utworzenie regionalnej sieci do nadzoru nad MDR-TB z desygnowaniem regionalnych ośrodków eksperckich. Wszystkie przypadki MDR-TB trzeba omawiać podczas spotkań regionalnych [...]

Praca zespołów wielospecjalistycznych

Zespoły wielospecjalistyczne powinny mieć umiejętności i zasoby niezbędne do opieki nad chorymi na gruźlicę, w tym pochodzącymi z zaniedbanych środowisk i wymagającymi wzmożonego nadzoru. Powinny [...]

Komentarz

W krajach, w których zapadalność na gruźlicę jest niska, nowe zachorowania występują głównie w tzw. społecznych grupach ryzyka. Grupy ryzyka to kategorie osób w jakiś [...]
Do góry