Ogólne zasady postępowania
Powyższe informacje mogą ułatwić podjęcie decyzji o postępowaniu z przypadkowo rozpoznanymi guzami. Nie dysponujemy jednak dostateczną wiedzą pochodzącą z prospektywnych randomizowanych badań w licznych grupach, a ich przeprowadzenie nie będzie łatwe ze względu na trudności z randomizacją, którą część klinicystów będzie uważała za niedopuszczalną. Dostępność diagnostyki obrazowej jest jeszcze względnie nowym zjawiskiem i okres obserwacji zarówno osób, które nie zdecydowały się na leczenie lub którym nie proponowano leczenia, jak i leczonych po przypadkowym rozpoznaniu guza mózgu jest krótki. W takiej sytuacji zalecenia lekarzy są oparte na indywidualnym doświadczeniu i przekonaniach, czego odzwierciedleniem są nawet skrajnie odmienne opinie. Uzyskanie lepszej jakości dowodów jest bardzo potrzebne, ponieważ obecnie proponowane chorym leczenie bardziej zależy od przekonania lekarzy niż od obiektywnej wiedzy o przebiegu choroby i wynikach leczenia.
Odmienne opinie lekarzy nie stanowią problemu, jeżeli mieszczą się w granicach przyjętych sposobów postępowania i jeżeli zachowane są zasady etyczne obowiązujące przy ocenie opinii innych lekarzy. Jednak nawet w takiej sytuacji pacjent nie ma możliwości oceny tych opinii i w rezultacie często ma poczucie, że jego choroba jest niezwykle trudnym lub nieznanym problemem, z którym nie wiadomo, co zrobić.
Problemom stwarzanym przez przypadkowo rozpoznane patologie mózgu należy zapobiegać przez bardzo ostrożne podejście do wykonywania profilaktycznych badań obrazowych lub badań w celu uspokojenia pacjenta lub w ramach badań naukowych. Osoby zdrowe i pacjenci powinni być informowani przed badaniem o istotnym prawdopodobieństwie wykrycia patologii i o problemach, które takie rozpoznania stwarzają.5
W ogromnej większości przypadkowo rozpoznanych guzów mózgu omawianych w tym artykule, z wyjątkiem glejaków o mniejszej złośliwości, postępowanie powinno być początkowo zachowawcze. Guz niepowodujący objawów rzadko wymaga pilnego leczenia. Ze względu na złożoność decyzji celowe jest korzystanie z opinii różnych specjalistów.
Moim zdaniem unikanie badań obrazowych z powodu potencjalnych problemów nie jest właściwe. Wiedza jest zawsze lepsza od niewiedzy, chociaż nie zawsze jesteśmy przygotowani do właściwego wykorzystania uzyskiwanych informacji. Nie należy też mylić przydatności informacji dla indywidualnych osób z przydatnością w skali populacji i opłacalnością. Przy dość wysokich kosztach badania oraz braku dostatecznie wiarygodnych danych o przebiegu wykrywanych przypadkowo guzów i innych patologii, w połączeniu z tradycyjnym aktywnym podejściem medycyny do wszystkich rozpoznawanych nieprawidłowości, prawdopodobieństwo wystąpienia szkód związanych z diagnostyką i leczeniem może przeważać nad korzyściami. Zalecanie powszechnego stosowania diagnostyki obrazowej jako badań przesiewowych na pewno nie jest obecnie uzasadnione. Warto jednak zwrócić uwagę, że główne zastrzeżenia dotyczące szerokiego stosowania tzw. profilaktycznej diagnostyki obrazowej wynikają ze zbyt agresywnego podejścia do stwierdzanych w takich badaniach bezobjawowych chorób. Wskazuje to na celowość bardzo ostrożnego, zachowawczego postępowania po przypadkowym wykryciu guza oraz na potrzebę dokładniejszego poznania przebiegu tych schorzeń, opracowania metod nieinwazyjnej diagnostyki pozwalających na postawienie dokładnego rozpoznania oraz określenie czynników prognostycznych ułatwiających wybór postępowania najkorzystniejszego dla pacjenta.